Bugün Kıbrıs

Başbakanlıktaki Ünal Üstel ile Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın imzaladığı ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan “2025 İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması”,15 Nisan 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Üstel’in “tarihi büyüklükte” diye nitelediği anlaşma, Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında ekonomik ilişkileri derinleştirmekten çok, yönetsel bağımlılığı kurumsallaştırmayı hedefliyor. Anlaşma, 19 milyar TL hibe ve 2 milyar TL kredi aktarımını öngörürken, KKTC hükümetinin bu yardımlar karşılığında uygulamakla yükümlü olduğu reformların kapsamı dikkat çekici bir boyutta.

ALTYAPI YATIRIMLARI GÖLGESİNDE TAM DENETİM
Anlaşma kapsamında Türkiye, KKTC’ye altyapı yatırımları, savunma harcamaları ve reel sektör destekleri için 19 milyar TL hibe, kamu bütçesine katkı ve reform destekleme adı altında ise 2 milyar TL kredi sağlayacak. Ancak bu kaynakların kullanılmasına dair tüm planlama, raporlama ve onay süreçleri, doğrudan Ankara’nın gözetiminde yürütülecek.

Tüm harcamalar, “KEİ Ofisi” ve “Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü” denetiminde olacak. Harcama belgelerinden yeni istihdam izinlerine kadar tüm kamu maliyesi uygulamaları Ankara’dan izlenecek.

İSTİHDAM VE BÜTÇE SINIRLANDIRILDI
Anlaşmaya göre 2025 yılı içinde KKTC’de yeni istihdam edilen personel sayısı, bir önceki yılı geçemeyecek. İstihdam yalnızca Ankara’nın uygun gördüğü ihtiyaç analizlerine göre yapılabilecek. Aynı zamanda maaşlar, sosyal ödemeler ve tüm personel hareketleri her ay detaylı şekilde raporlanarak Türkiye Cumhuriyeti’ne sunulmak zorunda.

Maliye Bakanlığı bu raporları hazırlamakla yükümlü olurken, Türkiye tarafı ise bunlara göre ödeme ve kaynak aktarımı yapacak.

REKOR SEVİYEDE ASKERİ HARCAMA
Toplam 19 milyar TL’lik hibelerin 6,6 milyar TL’si yalnızca savunma harcamalarına ayrıldı. Eğitim, sağlık, tarım ve sosyal hizmetler gibi alanlar çok daha sınırlı destek alırken, bu dengesizlik kamuoyunda yeniden “askeri vesayet mi sosyal kalkınma mı?” tartışmasını alevlendirdi.

EĞİTİM, VERGİ, E-DEVLET: TÜRKİYE MODELİNE ZORLU UYUM
Anlaşma kapsamında KKTC, vergi reformlarından e-devlet uygulamalarına, sağlık altyapısından yükseköğretim düzenlemelerine kadar pek çok alanda Türkiye’nin mevzuat ve sistemleriyle uyumlu hale gelmekle yükümlü.

Örneğin e-fatura sistemi, kamu ihale düzenlemeleri, yükseköğretim denetim sistemi ve dijital nüfus kayıtları gibi uygulamalar, Türkiye’deki kurumlar tarafından belirlenecek takvimlerle KKTC’de hayata geçirilecek.

KARŞILIKLI İŞBİRLİĞİ Mİ, TEK TARAFLI TAHAKKÜM MÜ?
Her yıl imzalanan mali işbirliği anlaşmaları, KKTC’nin ekonomik bağımlılığını daha da pekiştirirken, bu yılki anlaşma özellikle yönetim mekanizmalarının Türkiye’ye devri niteliğiyle dikkat çekiyor.

Tüm kaynakların dağılımı, kullanım koşulları ve başarı kriterleri, Türkiye Cumhuriyeti teknik heyetlerinin onayına tabi olacak. KKTC Bakanlar Kurulu’nun ve Meclisi’nin rolü yalnızca bu kararları “bilgiye sunmak” düzeyinde kalacak.

Anlaşmanın tam metnine ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.