Bugün Kıbrıs

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesi görüşmelerinde konuşan CTP milletvekili Fazilet Özdenefe, “nüfusun kontrolsüz artışı” ve “devletin nüfus politikası olmaması” nedeniyle ülke genelinde olumsuz etkilerin giderek daha görünür hale geldiğini belirtti. Güvenlik sorunlarının Meclis kürsüsünde sık gündeme geldiğini hatırlatan Özdenefe, nüfus artışının yalnızca güvenlikle sınırlı kalmadığını; ekonomi, istihdam ve denetim kapasitesi üzerinde de ağır baskı yarattığını söyledi.

Özdenefe, son yıllarda iş yeri açılış-kapanış sayılarına bakarak “istikrar” ya da “iş gelişimi” sonucu çıkarmanın yanıltıcı hale geldiğini ifade etti. “Pandemi sonrası dönemde eski 5 yılı geçmemektedir işletmelerde” sözleriyle, işletmelerin kısa ömürlü hale gelmesini “ülke koşulları” ve “istikrarsızlığın” göstergesi olarak değerlendirdi.

KAYIT DIŞI EKONOMİ “HASTALIK” HALİNE GELDİ
Konuşmasında kayıt dışılığın birçok sektörü “hasta etmiş durumda” olduğunu kaydeden Özdenefe, denetimsizlik ve maliyet artışlarının kayıt dışına çıkışı hızlandırdığını söyledi. Kiralar, vergiler, sigorta primleri ve iş yeri izinleri gibi maliyet kalemleri arttıkça, özellikle “komplike altyapı” gerektirmeyen alanlarda apartman dairelerinden ya da çağrı üzerine kayıt dışı hizmet verilmesinin “çok daha kolay” ve “çok daha rutin” hale geldiğini dile getirdi.

Özdenefe, kayıt dışılığın yalnızca ekonomik bir sorun olmadığını, halk sağlığı ve iş güvenliği başlıklarıyla doğrudan bağlantı kurduğunu vurguladı.

GÜZELLİK SEKTÖRÜNÜ ÖNE ÇIKARDI: “HALK SAĞLIĞINI ETKİLEYECEK NOKTAYA GELDİ”
Özdenefe, konuşmasının odağına güzellik sektörünü yerleştirdi ve bu sektörün artık yalnızca kadınların değil, herkesin yoğun şekilde hizmet aldığı bir alan haline geldiğini söyledi. Bu nedenle sektördeki sağlık kaynaklı aksaklıkların halk sağlığını etkileyebilecek düzeye ulaştığını belirten Özdenefe, istihdam boyutuna da işaret ederek güzellik sektöründe “azımsanamayacak sayıda insanın” çalıştığını kaydetti.

Sektörde “farklı kategoriler” bulunduğunu, her alanda faaliyet gösterenlerle ilgili “ciddi sıkıntılar” yaşandığını ifade eden Özdenefe, geçmişte kurs yerlerinin öğrenci izniyle yurt dışından insan getirdiğini ve bu alanda uzun süre “kontrolsüz, denetimsiz” bir düzen oluştuğunu aktardı. Bu uygulamanın daha sonra engellendiğini, ancak engellemenin sektörün sorunlarını bütünüyle ortadan kaldırmadığını söyledi.

Özdenefe, denetim ve düzenlemede “parça parça” çözümlerle ilerlenmesini eleştirdi: “Çarelerle önlem almaya çalışıyoruz. Maalesef bütünlükle yaklaşmıyoruz.”

ESNAF VE ZANAATKARLAR ODASININ SÜREÇLERE DAHİL EDİLMESİ TALEBİ
Özdenefe, yurt dışından iş gücü getirme ihtiyacına dair sektörün ve oda yetkililerinin görüşlerine değinerek, esnaf ve zanaatkarların izin süreçlerine daha etkin şekilde dahil edilmesi gerektiğini söyledi. “Sektörü… en iyi bilen onlar” diyen Özdenefe, fazla olan alanlara hangi statüde olursa olsun iş gücü getirilmemesi gerektiğini kaydetti.

Konuşmasında Taner Akcan Çıraklık ve Yetişkin Eğitim Merkezi’ni de hatırlatan Özdenefe, esnaf ve zanaatkarlık alanında eğitim ve istihdam planlamasının “sağlıklı istişareyle” yürütülmesi gerektiğini belirtti.

Bu bölümde, SPK_2 tarafından araya girilerek, Taner Akcan Eğitim Merkezi üzerinden ara eleman/çıraklık yetiştirilmesine dönük bir çalışmanın planlandığı, eğitim maliyetlerinin bakanlıkça üstlenileceği ve mezun olanların istihdamı halinde sosyal sigorta yatırımlarının bir süre bakanlık tarafından karşılanacağı anlatıldı. Özdenefe ise bu araya giriş sonrasında tartışmanın “uygun ortamda” sürdürülmesini istedi ve yeniden kayıt dışılığa döndü: “Elbette ben güzellik sektörüne örnek verirdim. Sadece güzellik sektörüne bağlı değil…”

“%50’YE YAKINI KAÇAK, MERDİVEN ALTI”
Özdenefe, özellikle güzellik sektöründe bazı alt alanlarda kaçak faaliyetin yaygınlaştığını belirtti. Esnaf ve zanaatkarlardan aldığı bilgiye dayanarak, “neredeyse %50’ye yakın… hizmet verenlerin yarısı tamamen kaçak, merdiven altı diyebileceğimiz alanlarda faaliyet gösteriyorlar” dedi.

Bu tabloya “yurt dışından gelip işleyip ayrılanlar” başlığını da ekleyen Özdenefe, büyük oteller ve gazinolu otellerde konserler için gelen sanatçıların yanında kameraman, fotoğrafçı ve makyöz gibi ekiplerin de geldiğini; bu kişilerin hizmet verip para aldığını, ancak “tek bir kuruş vergi dahi ödemeden” ülkeden ayrıldığını söyledi.

BAKANA SORU: “İHBARDA NASIL DENETİM YAPTINIZ?”
Özdenefe, Çalışma Bakanlığı’nın bu tür şikayetlere müdahale eden “operasyonel bir yapı” kurmadığı yönünde ciddi şikayetler bulunduğunu ifade etti. Bakanlıktan, bugüne kadar yapılanlar ve 2026 yılı için planlanan adımlar hakkında net bilgi istedi.

Bu kapsamda Bakan’a doğrudan şu soruları yöneltti: “Ne yaptınız bugüne kadar veyahut ne yapmayı düşünüyorsunuz… internetten veya telefonuyla nasıl denetimler yaptınız veya nasıl denetimler yapmayı öngörüyorsunuz?” Özdenefe, mevcut denetimlerin büyük ölçüde esnaf ve zanaatkarlar üzerinden gelen ihbarlar, belediyelere yapılan bildirimler ve oda ile belediyelerin sınırlı denetimleriyle sınırlı kaldığını; bakanlığın elindeki yetkinin etkin kullanılmadığına dair şikayetler aldığını söyledi.

“DENETLEME MEVZUUNUN ORTADAN KALKTIĞI” ELEŞTİRİSİ
Özdenefe, pandemi sonrasında denetim mekanizmalarının zayıfladığını belirterek, “bu ülkede denetleme mevzuu… ortadan kalktı” dedi. Kayıt dışılığın yaygınlaşmasının kayıt içinde faaliyet gösterenleri ağır biçimde etkilediğini, haksız rekabetin güzellik sektöründen tesisatçılığa, klimacılıktan mobilya montajına kadar birçok alanda hissedildiğini vurguladı.

Özdenefe, vergi ve maliyenin “havuzun içindekileri” bulup yükü kayıt içinde kalanlara yıktığını; artan nüfusa rağmen bu yapının sürdürülemez hale geldiğini ifade etti.

BİRLİKLER VE ODALARLA ORTAK ÇALIŞMA ÇAĞRISI
Özdenefe, kalfalık ve ustalık sınavlarının Esnaf ve Zanaatkarlar Odası, Milli Eğitim Bakanlığı ve Mesleki Teknik Öğretim Dairesi iş birliğiyle yapıldığını hatırlatarak, sistemin daha verimli hale gelmesi için “entegrasyon” çağrısı yaptı. Kuaförler Birliği, Güzellik Uzmanları Birliği, Berberler Birliği, Fotoğrafçılar Birliği gibi örgütlerin sektör sorunlarını en iyi bilen yapılar olduğunu söyleyen Özdenefe, kaçakların ihbarından denetim planlamasına kadar bu birlik ve odalarla daha verimli çalışma yürütülmesi gerektiğini belirtti.

Konuşmasının kapanışında, zanaatkarlık meslek kollarının “yatırım” aracı halinden çıkarılması ve aşırı iş yeri açılışının daha kontrol edilebilir hale getirilmesi gerektiğini dile getiren Özdenefe, kayıt dışılığa karşı ülke genelinde “seferberlik” ihtiyacını vurguladı.

Özdenefe, “2026 yılında önlem alınmazsa” kayıt dışı ekonominin daha da büyüyeceğini belirterek, istikrarlı ve rekabet edebilir işletmelerin kalıcılığının ülke standardını yükselteceğini söyledi ve Bakan’dan, “önümüzdeki yılla ilgili planlarınızı sade bir şekilde izah etmenizi rica edeceğim” diyerek konuşmasını tamamladı.