Bugün Kıbrıs

Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman, Mağusa İlahiyat Koleji ile ilgili 5 Ekim 2023 tarihinde imzalanan protokolün onay yasasını yayımlamadan önce, Anayasa’nın 146’ncı maddesindeki yetkisini kullanarak Anayasa Mahkemesi’ne gönderdi. Erhürman, kamuoyuna yaptığı kapsamlı açıklamada, Kıbrıslı Türk toplumunun kültüründe laiklik ve din-vicdan özgürlüğü konusunda bir sorun bulunmamasına rağmen konunun uzun süredir çeşitli vesilelerle bir “sorun alanı” gibi gündeme getirildiğini, bunun ise toplumda aslında hiçbir zemini olmayan ayrışmalar ve bölünmeler yaratma riski taşıdığını belirtti.

Açıklamasında, kısa süre önce okullar ve başörtüsü tüzüğü üzerinden yaşanan tartışmaların Anayasa Mahkemesi’ne taşındığını, bu süreçte ortaya çıkan ayrışmaların özellikle çocukların eğitim hakkına olumsuz biçimde yansıdığını, bunun hem toplumun geniş kesimlerinde hem de kendisinde derin bir üzüntü yarattığını ifade eden Erhürman, Mahkemenin kararının ardından konunun sorunsuz biçimde kapandığını ancak benzer tartışmaların bu kez protokole ilişkin onay yasasının iki yıl gecikmeyle Meclis’e getirilmesi nedeniyle yeniden alevlendiğini söyledi.

“PROTOKOLÜN İKİ YIL GECİKMEYLE MECLİS’E GELMESİ DEVLET CİDDİYETİYLE BAĞDAŞMIYOR”
Erhürman, protokolün imzalanmasından tam iki yıl sonra Meclis’e getirilmesinin uluslararası antlaşmalar konusunda gösterilmesi gereken dikkat ve özenle bağdaşmadığını belirterek, şöyle devam etti:

“Herhangi bir uluslararası antlaşmanın/protokolün imzalanmasından iki yıl gibi uzun bir süre sonra Meclis’in gündemine getirilmesi uluslararası antlaşmalar konusunda gösterilmesi gereken özene uygun değildir.”

Uluslararası antlaşmaların imzalanmadan önce Cumhurbaşkanlığı ile istişare edilmesinin demokratik usuller ve devletlerarası ilişkiler açısından zorunlu olduğunu belirten Cumhurbaşkanı, bu yapılmadığında antlaşmaların sıkça Anayasa Mahkemesi’ne taşınması veya Meclis’e geri gönderilmesi ihtimalinin arttığını söyledi. Ayrıca, protokolün hazırlanma sürecine dair ciddi eksikliklere dikkat çekerek, bazı maddelerde anlamı bozan dil hataları bulunduğunu, bir Vakfa taşınmaz bağışı gibi özel düzenlemelerin uluslararası bir protokolde yer almasının şaşkınlık verici olduğunu, farklı bakanlıkların görev alanlarına giren taahhütlerin metinde Milli Eğitim Bakanlığı’na yazıldığını ve Hala Sultan İlahiyat Koleji’nden farklı bir müfredat ima eden ifadelerin soru işareti doğurduğunu kaydetti. Tüm bunların, KKTC tarafının hazırlık aşamasında gerekli özeni göstermediğini düşündürdüğünü ifade etti.

“TARTIŞMALAR YERİNDELİK VE ANAYASA’YA UYGUNLUK BAŞLIKLARINDA DERİNLEŞTİ”
Cumhurbaşkanı Erhürman, Meclis’teki tartışmaların iki temel eksende yürüdüğünü belirterek, “Bunlardan birincisi yerindelik, ikincisi ise Anayasa’ya uygunluk başlığı altında incelenebilir.” dedi. Yerindelik açısından muhalefet milletvekillerinin eğitimde çok daha acil altyapı ihtiyaçları varken böyle bir uluslararası protokolün öncelik olmadığını dile getirdiğini, ancak kararın Meclis çoğunluğu tarafından verildiğini ifade etti. Asıl önemli tartışmanın Anayasa’ya uygunluk ekseninde yoğunlaştığını belirten Erhürman, Anayasa’nın 90’ıncı maddesi gereğince usulüne uygun yürürlüğe girmiş uluslararası antlaşmaların dava yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne götürülememesinin ciddi bir boşluk yarattığını söyledi. Bu nedenle, kamuoyunda ortaya çıkan ayrışmaların çözümsüz biçimde uzama ve derinleşme ihtimali bulunduğunu, protokolün uygulanması sırasında da tekrar tekrar gündeme gelerek çocukların eğitim hakkını tehlikeye düşürebileceğini belirtti.

CUMHURBAŞKANI, TOPLUMUN BİRLİĞİ VE TARAFSIZLIK GÖREVİ GEREĞİ ANAYASA MAHKEMESİNDEN GÖRÜŞ İSTEDİ
Cumhurbaşkanı Erhürman, Anayasa’nın 102’nci maddesinde Cumhurbaşkanı’nın “toplumun birliğini ve bütünlüğünü temsil ettiği”, aynı maddenin devamında ise görevlerini tarafsız biçimde yerine getirmek zorunda olduğunun düzenlendiğini hatırlatarak, böyle bir konuda kişisel değerlendirmesiyle imza atmanın doğru olmayacağını söyledi. Bu noktada Anayasa’nın 146’ncı maddesinin Cumhurbaşkanına sunduğu yetkiyi işaret eden Erhürman, “Cumhurbaşkanı, bir yasayı veya herhangi bir yasanın belli bir kuralını yayımlamadan önce Anayasa’ya uygunluk konusunda görüşünü bildirmesi için Anayasa Mahkemesi’ne sunabilir.” hükmünün bu konuda uygulanabileceğini kaydetti. Mahkemenin daha önceki görüşlerinde uluslararası antlaşmaların onay yasalarının da bu kapsamda Mahkeme’ye taşınabileceğini açıkça belirttiğini hatırlatan Cumhurbaşkanı, bu mekanizmanın toplumdaki ayrışmaları büyümeden sonlandırma işlevi taşıdığını ifade etti.

Erhürman, ideal olanın hiçbir uluslararası antlaşmanın Cumhurbaşkanı tarafından Mahkeme’ye götürülmesini gerektirmeyecek kadar düzenli ve istişareye dayalı bir süreç yürütülmesi olduğunu belirterek, hükümetlere bu konuda çağrıda bulundu. Bununla birlikte mevcut koşullar dikkate alındığında, özellikle çocukların eğitim hakkını etkileyen böyle bir konuda Anayasa Mahkemesi’nden görüş almanın “en akıl-ı selim yol” olduğunu vurguladı ve “Anayasa Mahkememiz tarafından bu konuda verilecek görüş belirleyici olacağından, ileride çocuklarımız üzerinden tartışma yaratma ve eğitim hakkını sekteye uğratma potansiyeli de ortadan kalkacaktır.” dedi.

PROTOKOL ANAYASA MAHKEMESİ’NE GÖNDERİLDİ
Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman açıklamasını, “Bu düşünceler doğrultusunda… Protokol’e ilişkin Onay Yasası’nı, yayımlamadan önce, Anayasa’ya aykırı olup olmadığı konusunda görüşünü bildirmesi için Anayasa Mahkemesi’ne sunmuş bulunuyorum. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.” sözleriyle tamamladı.