Fransa’nın Hint-Pasifik’teki sömürgesi Yeni Kaledonya’da Geleneksel Senato, Yeni Kaledonyalı temsilciler ile Paris hükûmeti arasında temmuz ayında Ada’nın statüsüne ilişkin imzalanan Bougival Anlaşması’nı reddetti.

Yeni Kaledonya’daki Geleneksel Senato’da, Bougival Anlaşması ele alındı. Geleneksel Senato, Ada’nın yerli halkının kimliğini ve haklarını tanımadığı gerekçesiyle söz konusu anlaşmayı reddetti.

Yeni Kaledonyalı senatörler, Ada’nın statüsüne ilişkin Bougival Anlaşması’na alternatif bir projeyle ilgili görüşmelerin yapılması çağrısında bulundu.

YENİ KALEDONYA’NIN STATÜSÜNE DAİR BOUGIVAL ANLAŞMASI İMZALANMIŞTI
Fransa’nın Bougival kentinde, 12 Temmuz’da Yeni Kaledonyalı temsilciler ile Paris hükümeti arasında “Fransa bünyesinde özel statülü bir Yeni Kaledonya devleti kurulmasını” öngören anlaşma imzalanmıştı.

Fransız sömürgesi Yeni Kaledonya’nın kurumsal geleceğine ilişkin 13 sayfalık anlaşmada, Yeni Kaledonya’nın “Fransa’ya bağlı” bir devlet statüsü kazanması ve Yeni Kaledonya vatandaşlığının oluşturulması kararlaştırılmıştı.

Anlaşma ile Ada’da doğanlar ve burada 15 yıl boyunca kesintisiz ikamet edenlere seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmıştı.

Ayrıca nikel kaynakları Fransız şirketler tarafından kullanılan Ada’da, bu kaynakların kullanımına ilişkin stratejik bir planın hayata geçirilmesi ve referandum yapılarak anlaşma konusunda yerlilerin fikrine başvurulması konusunda mutabık kalınmıştı.

KANAK LİDER TEIN, ANLAŞMA MÜZAKERELERİNE ALINMAMIŞTI
Yeni Kaledonyalı taraflar arasında 2 Temmuz’da Elysee Sarayı’nda bir toplantıyla başlayan müzakereler, Paris’in banliyösü Bougival’da devam etmişti.

Kanak lider Christian Tein, anlaşmanın müzakerelerine davetli listesinde olmadığı gerekçesiyle alınmamıştı.

Tein, Ada’da 2024’te başlayan ve Fransız hükümetinin güç kullanarak bastırdığı bağımsızlık protestolarında rolü olduğu gerekçesiyle Paris’te tutuklanmış, aylar süren tutukluluk sürecinin ardından Haziran 2025’te adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.

YENİ KALEDONYA’DA BAĞIMSIZLIK YANLILARI GÜÇ KULLANILARAK BASTIRILMIŞTI
Fransız ana karasından yaklaşık 17 bin kilometre uzaklıktaki Yeni Kaledonya’da bağımsızlık yanlıları, Fransız hükümetinin yerli halkla yaptığı anlaşmalara aykırı olan bir anayasal reformu yürürlüğe koymak istemesine karşı hareket geçmişti.

Fransız hükümetinin, yerli halkla 1998’de imzaladığı ve Ada’ya özerklik statüsü veren Noumea Antlaşması’na aykırı şekilde, en az 10 yıldır Ada’da yaşayan Fransızların seçimlerde oy kullanmalarının yolunu açma girişimi sonrası 13 Mayıs 2024’te başlayan bağımsızlık protestoları güç kullanılarak bastırılmıştı.

Ada’da, Fransız güvenlik güçlerinin düzenlediği operasyonlarda 13 kişi hayatını kaybetmişti.

Paris yönetimi, protestoların ardından bağımsızlık yanlıları ile müzakere masasına oturmuş ve Bougival anlaşmasına giden süreç başlamıştı.

AA