Bu topraklarda yaşananlar artık “kriz” tanımını aşıyor. Sessiz bir çöküş değil; çoklu bir çıkmazla karşı karşıyayız. Siyasal yozlaşma, irade gaspı, toplumsal körlük ve görünmez yurttaşlık… Hepsi bir arada ve hepsi birbirini besliyor. Ama çıkmazın içindeyken bile, yeni bir çıkışın sancıları yaşanıyor.

1. İrade Gaspı mı? Dijital Direniş mi?

Türkiye’deki Başkanlık rejimiyle birlikte Kıbrıs’ın kuzeyinde özerk alanlar boğuluyor. Yerel irade zayıflatıldı, kararlar Ankara’dan geliyor, sivil toplum etkisizleştiriliyor. Ama bu baskı, yeni dijital ve hukuki direniş biçimlerini de tetikliyor.

Çıkış yolu: Sadece direnmek yetmez. Yerel iradeyi uluslararası ağlarla buluşturmalı, dijital platformlarla görünür kılmalı. Türkiye’deki demokratik hareketlerle ortak zeminde buluşarak Kıbrıs’taki mücadeleyi milliyetçi klişelerden çıkarmak şart. “Artık yalnız değiliz; biz ilerici özgürlükçü yurtseverleriz” şiarını yerleştirebilmeliyiz.

2. Görünmez Yurttaşlıktan Çoklu Temsiliyete

Kıbrıslı Türkler birey olarak tanınıyor ama kolektif hakları hâlâ yok hükmünde. Anayasal temsiliyetten dışlanmak, AP’de görünmemek, uluslararası hukukta boşlukta kalmak…

Çıkış yolu: Avrupa hukukunu araçsallaştırmak. Bireysel davaları kolektif stratejiye çevirmek. “Çoklu yurttaşlık” fikrini cesurca savunmak. Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportu olan ama görünmez kalan binlerce kişi artık utangaçlığı bırakıp o cebinde taşıdığı kimliğin ne anlama geldiğini ve onun için ne yapması gerektiğini bilmeli. Kendi hakkını savunurken güneydeki KC vatandaşlarının gasp edilen haklarını görmezden gelmemeli. Hele o haklara bizzat tecavüzcü durumda olmamalı. KC vatandaşlığının işe gelen haklarını alıp işe gelmeyenleri görmezden gelir durumda olmamalı.

3. Zenginleşip Sessizleşen Üst Tabaka görmezden

Son yıllarda mülk satışları, devlet makamları ve emeklilik maaşlarıyla büyüyen bir üst sınıf sessizliğe gömüldü. Toplumsal çöküş karşısında nötrleştiler. Kayıt dışı rantlar, sınıfsal körlük ve etik sessizlik sivil dönüşümü felç ediyor.

Çıkış yolu: Sessiz zenginlik yerine görünür sorumluluk. Toplumsal varlıkların yeniden kamusallaşması. Yeni kuşak sesini yükseltmeli, çünkü sessizlik artık suç ortaklığıdır. Yeni kuşak sivil girişimlerin ve strateji platformlarının kurulması; etik sorumluluğu görünür kılmak için yeni kuşağın daha talepkâr ve aktif olabilmesi gerekir. Var olan zenginliklerin yalnızca korunması değil, toplumsal yenilenmeye tahsis edilmesi. Kayıt dışılığın ve gelir dağılımındaki adaletsizliğin sürekli gündemde tutulması ve gereğinin yapılması için öneriler ve eylemler geliştirilmesi artık kaçınılmazdır.

4. Kıbrıslı Rumlarla Yeni Barış Çağrısı

Crans-Montana’dan bu yana federasyon müzakereleri tıkandı. Etnik korkular, liderlik körlüğü ve statüko bağımlılığı barışı öldürdü. Ama diyalektik bize der ki: her başarısızlık yeni bir sentezin doğum sancısıdır.

• Çıkış yolu: Ortak değerler üzerinden ilişkileri yeniden kurmak. Avrupa yurttaşlığı, çevresel duyarlılık, insan hakları temelinde barışı yeniden tanımlamak. Barışı yalnızca liderler değil; sokaktaki yurttaş, sivil girişimci ve genç inşa eder. Barışı temin etmek isteyen her kurum ve her birey eski dünya düzeninde oluşturulan sınırlar ve olumsuzluklarla içine kapanmayı reddetmelidir. Dünyada yaşanan sosyal ve teknolojik dönüşümü takip ederek Kıbrıs’ın ve Avrupa’nın tümünde barış ve özgürlük ortamında yaşayıp iş yapabilmenin imkanları zorlanabilmelidir.

Kıbrıslı Türkler için bu yeni dönem, yalnızca bir hayatta kalma mücadelesi değil; aynı zamanda bir özneleşme iddiasıdır: tarihsel çelişkilerin içinden doğan, uluslararası hukuku ve yurttaşlık haklarını araçsallaştırarak görünürlük talep eden bir kolektif varoluş. Sürdürülebilir barışın inşası ise, yalnızca geçmişin travmalarını aşmak değil; geleceğin eşitlikçi ve çoklu kimliklere dayalı bir düzenini kurmaktır. Bu düzen, ancak çelişkileri tanıyarak ve dönüştürerek mümkün olabilir.