İran ve Avrupa ülkeleri nükleer müzakerelere dönüyor
İran ile Avrupa'nın üç büyük ülkesi olan Fransa, İngiltere ve Almanya (E3), Tahran’ın nükleer programı nedeniyle yükselen gerilimi düşürmek amacıyla gelecek hafta müzakere masasına dönme kararı aldı. Görüşmeler İstanbul'da yapılacak.
İran ve Avrupa ülkeleri nükleer müzakerelere dönüyor
İran ile Avrupa'nın üç büyük ülkesi olan Fransa, İngiltere ve Almanya (E3), Tahran’ın nükleer programı nedeniyle yükselen gerilimi düşürmek amacıyla gelecek hafta müzakere masasına dönme kararı aldı. Görüşmeler İstanbul'da yapılacak.
İran devlet medyasının aktardığına göre, taraflar görüşmelerin temel prensipleri üzerinde mutabakata vardı. İran devlet televizyonu, İran ile Britanya, Fransa ve Almanya arasındaki nükleer görüşmelerinin 25 Temmuz’da İstanbul’da yapılacağını duyurdu. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi de nükleer görüşmelerin İstanbul’da yapılacağını doğruladı.
İran, 2015’teki nükleer anlaşmanın Avrupalı taraflarının talebi üzerine yeni tur nükleer görüşmeyi kabul etti.
İran devlet televizyonunun haberine göre, İstanbul’da 25 Temmuz Cuma günü dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yapılacak nükleer görüşmelere İran’ı temsilen dışişleri bakan yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi katılacak.
Diplomatik temasların, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ile E3 ülkelerinin bakan yardımcıları düzeyinde yürütülmesi bekleniyor.
GERİLİMİ ARTIRAN GELİŞMELER
25 Haziran’da İran parlamentosu, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişlerinin nükleer tesislere erişimini kısıtlayan ve ajansla işbirliğini askıya alan bir yasayı kabul etti.
Yasa, Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından da onaylandı. Buna göre, İran’ın nükleer programının güvenliği garanti altına alınana kadar UAEA denetimlerine izin verilmeyecek.
AVRUPA’DAN “SNAPBACK” UYARISI
Fransa Dışişleri Bakanı, 15 Temmuz’da yaptığı açıklamada, Ağustos ayı sonuna kadar somut bir ilerleme kaydedilmemesi halinde 2015 nükleer anlaşmasında yer alan ve “snapback” (tetik mekanizması) olarak bilinen sürecin başlatılabileceğini belirtti.
Bu mekanizmanın devreye girmesi halinde, 2015’te 5+1 ülkeleriyle varılan anlaşma sonrası kaldırılan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi yaptırımları yeniden yürürlüğe girecek. Bu da İran’ın askeri, finansal ve nükleer sektörlerinin uluslararası yaptırımlara tekrar tabi olacağı anlamına geliyor.
ANLAŞMAZLIĞIN TEMELİNDE 2015 ANLAŞMASI VAR
Taraflar arasındaki temel anlaşmazlık, İran’ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 3.67 ile sınırlandırmasını ve UAEA ile tam işbirliği yapmasını öngören 2015 tarihli Kapsamlı Ortak Eylem Planı’ndan (KOEP) kaynaklanıyor.
“SNAPBACK” MEKANIZMASI NEDİR?
Snapback ya da tetik mekanizması, 2015 nükleer anlaşmasının bir parçası olarak, taraf ülkelerden birinin İran’ın taahhütlerine uymadığını iddia etmesi halinde, kaldırılan tüm uluslararası yaptırımların otomatik olarak yeniden yürürlüğe girmesine olanak tanır. Bu süreç, BM Güvenlik Konseyi gündemine taşınır ve yaptırımların tekrar devreye girmesiyle sonuçlanabilir.