Bugün Kıbrıs

SADECE 3 AY YÜRÜRLÜKTE KALDI
Avrupa Birliği müktesebatına uyumlu kara para yasalarıyla gri listeden çıkan Kıbrıs Cumhuriyeti, Mart 2025’te radikal bir geri adım attı. Aralık 2024’te yasalaşan kara parayı hedef alan düzenleme iptal edildi, kumarhanelerdeki 10 bin Euro’luk nakit işlem limiti kaldırıldı. Üstelik ihlal edenlere para cezası ve hapis öngörülüyordu. Ancak yasa, Merkez Bankası, MOKAS, Kıbrıs Barosu ve Vergi Komiseri’nin itirazlarına rağmen sessizce rafa kaldırıldı.

PARAYI TEMİZE ÇEKME OPERASYONU
Muhalefet, düzenlemenin kaldırılmasının esas nedeninin kuzeyden gelen kara paranın denetlenmesini engellemek olduğunu söylüyor. Gerçekten de, Kıbrıs’ın kuzeyinden gelen casino oyuncuları, ellerinde bir kağıtla –üzerinde “kazandım” yazıyor– gümrükten sorgusuz sualsiz geçiyor. Kaynağı belli olmayan milyonlarca Euro böylece yasal paraya dönüşüyor. Komitedeki tartışmalar sırasında özel jetlerle yapılan şahısların uçuşlarının denetlenmediği de ortaya kondu.

120 MİLYON EURO TAKİPSİZ GEÇTİ
Son 3.5 yılda gümrüklerden geçtiği halde hiçbir devlet kurumunun izini süremediği 120 milyon Euro’luk nakit paradan söz ediliyor. Sadece 2024’te İsrailli kumarbazlar Güney Kıbrıs’ta 92 milyon Euro nakit bahis oynadı. Kıbrıslılar ise 77 milyon Euro. MOKAS’ın gizli raporlarına göre, sadece 2023’te şüpheli 34 işlemde; İsrail, Çin, Polonya, Gürcistan, Kıbrıs, Vietnam ve Birleşik Krallık’tan isimler vardı. 2024’teki 10 vakada Türkiye, Lübnan, Ürdün ve Suriye gibi ülkeler öne çıktı.

KARŞILAŞTIRMA
Kuzey ile Güney arasındaki kara para aklama ile mücadele konusundaki farklar oldukça belirgin ve bu farklar hem kurumsal kapasite, hem de uluslararası entegrasyon düzeyinde kendini gösteriyor.

1. Yasal ve Kurumsal Altyapı
• Güney Kıbrıs, Avrupa Birliği’nin AMLD (Anti-Money Laundering Directive) yönergelerine tam uyumlu bir sistemle çalışır. Bankalar, muhasebeciler, avukatlar gibi yükümlü kurumlar düzenli raporlama yapmak zorundadır.
• Kuzey Kıbrıs ise Türkiye’deki MASAK benzeri bir sistem kurmaya çalışsa da hem siyasi etki altında çalıştığı hem de bağımsız bir mali istihbarat birimine sahip olmadığı için etkin bir denetim sağlayamaz.

2. Kara Para Kaynakları
• Güney Kıbrıs’ta geçmişte oligark paraları ve altın pasaport uygulamalarıyla kara para riski gündeme gelmişti. Ancak uluslararası baskılarla bu sistem önemli ölçüde tasfiye edildi.
• Kuzey Kıbrıs’ta yasa dışı bahis, kaçak casino, fiziki nakit döngüsü ve sanal para sistemleri kara para aklama için başlıca kanallardır. Bu yapıların çoğu Türkiye merkezli organize suç gruplarıyla bağlantılıdır.

3. Uluslararası Gözlem ve Baskı
• Güney Kıbrıs, MONEYVAL ve FATF gibi uluslararası denetim mekanizmaları tarafından periyodik olarak denetlenmektedir.
• Kuzey Kıbrıs ise uluslararası tanınmadığı için bu tür denetim mekanizmalarının tamamen dışındadır. Bu durum, bölgenin yasa dışı finans trafiği için bir “kara delik” olarak görülmesine neden olur.

Güney Kıbrıs, geçmişte ciddi açıklar barındırmasına rağmen bugün kara para ile mücadelede kurumsal kapasitesini artırmış, AB müktesebatına entegre ve denetlenebilir bir ülke konumunda.

Kuzey Kıbrıs ise hukuki sınırlamalar, siyasi etkiler, uluslararası izolasyon ve yasa dışı sektörlerle olan iç içe geçmişlik nedeniyle kara para aklama riskinin çok yüksek olduğu, ama denetlenemeyen bir bölge durumunda.