Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) “Okul Çağındaki Çocuklarda Sağlık Davranışları” (HBSC) konulu raporuna göre, cinsel olarak aktif olan ergenlerin prezervatif kullanım oranı 2014 ve 2022 yılları arasında erkekler arasında yüzde 70’ten yüzde 61’e, kızlar arasında ise yüzde 63’ten yüzde 57’ye düştü.

Prezervatif kullanımında endişe verici düşüş yaşandığını belirten DSÖ, cinsel yolla bulaşan hastalık ve istenmeyen gebelik riskinde artış uyarısı yaptı.

DSÖ’nün Avrupa ofisi tarafından hazırlanan rapor, 2014-2022 döneminde 42 ülke ve bölgede 15 yaşındaki 242.000’den fazla ergenle yapılan anketin bir çalışması olarak yayınlandı.

Raporda, korunmasız cinsel ilişki kaynaklı hastalıkların yüksek olmasında, cinsel sağlık eğitimi de dahil olmak üzere yaşa uygun kapsamlı cinsellik eğitimi ve doğum kontrol yöntemlerine erişim konusunda önemli eksiklikler ortaya koyuluyor.

DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Henri Kluge, “Raporun bulguları dehşet verici olsa da şaşırtıcı değil” dedi.

Yaşa uygun kapsamlı cinsellik eğitiminin pek çok ülkede ihmal edildiğini belirten Kluge, “[Cinsel eğitimin] mevcut olduğu yerlerde de son yıllarda cinsel davranışları teşvik ettiği iddiasıyla [cinsel eğitimler] giderek daha fazla saldırıya uğruyor. Oysa gençleri doğru zamanda doğru bilgilerle donatmak, sorumlu davranış ve seçimlerle bağlantılı optimal sağlık sonuçlarına yol açıyor” dedi.

Dr. Kluge, “Hükümetler, sağlık yetkilileri, eğitim sektörü ve diğer temel paydaşlar mevcut durumun temel nedenlerini gerçekten kabul edip bunu düzeltmek için adımlar atmadığı sürece, bu gerici çabaların acı meyvelerini topluyoruz ve daha kötüsü de gelecek,” diye belirtti.

Sosyo-ekonomik olarak cinsel sağlık davranışın da incelendiği raporda, refah düzeyi düşük ailelerin çocuklarında, cinsel ilişkide prezervatif veya doğum kontrol hapı kullanma oranının daha varlıklı ailelerin çocuklarına göre daha düşük olduğu saptandı.

Rapordaki verilere göre, ergenlerin neredeyse üçte biri (yüzde 30’u) son cinsel ilişkilerinde ne prezervatif ne de doğum kontrol hapı kullandıklarını bildirdi. Bu oranın 2018’den bu yana neredeyse hiç değişmediği belirtildi.

Cinsel ilişki sırasında doğum kontrol hapı kullanımının da 2014 ve 2022 yılları arasında nispeten sabit kaldığı kaydedildi. 15 yaşındaki gençlerin sadece yüzde 26’sı son cinsel ilişkilerinde kendilerinin veya partnerlerinin doğum kontrol hapı kullandığını bildirdi.

KAPSAMLI BİR CİNSEL EĞİTİME İHTİYAÇ VAR
Rapordaki bulgular, gençlere yönelik kapsamlı cinsel sağlık eğitimi ve kaynaklarının sağlanmasının önemini vurguluyor. İrlanda’dan 16 yaşındaki Eabha, “Gençler olarak cinsel sağlık konusunda doğru bilgiye erişimimiz hayati önem taşıyor. Bilinçli kararlar alabilmemiz ve kendimizi koruyabilmemiz için rızadan doğum kontrolüne kadar her şeyi kapsayan bir eğitime ihtiyacımız var” dedi.

Raporun başyazarı olan İrlanda’daki Galway Üniversitesi’nden Dr. Andras Költö, “Kapsamlı cinsellik eğitimi, [ergenlerin] seks hakkında bilinçli kararlar vermeleri için güçlendirmenin anahtarı. Ama eğitim bilgi sağlamanın ötesine geçmeli. Gençlerin rıza, yakın ilişkiler, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim gibi konuları tartışabilecekleri alanlara ihtiyaçları var,” ifadelerini dile getirdi.

POLİTİKACILAR VE EĞİTİMCİLER İÇİN EYLEME GEÇME ÇAĞRISI
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, politika yapıcıları, eğitimcileri ve sağlık hizmeti sağlayıcılarını ergen cinsel sağlığına öncelik vermek için çağrıda bulundu. Çağrıda cinsellik eğitimine yatırım yapılması, cinsel sağlık hizmetlerine erişimin artırılması ve farkındalığı artırmak için açık bir diyaloğa teşvik edilmesi yönünde çağrı yapıldı.

Dr. Kluge, “Doğru zamanda doğru bilginin yanı sıra doğru zamanda doğru sağlık ile cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakları kritik önem taşıyor. Ergenleri cinsel sağlıkları hakkında bilinçli kararlar almaları için güçlendirerek iyileştirebiliriz” dedi.

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi ile işbirliği içinde yapılan araştırmada 11, 13 ve 15 yaşlarındaki ergenlerin sağlık davranışları Avrupa, Orta Asya ve Kanada’da 220.000’den fazla genci kapsıyor.