Tacikistan’da başörtüsü yasaklarının ardından ‘ulusal kültüre uymayan’ tüm yabancı kıyafetler yasaklandı.

Geçtiğimiz haziran ayında başörtüsü yasağıyla gündeme gelen Tacikistan’da “ulusal kültürü korumak” amacıyla “tüm yabancı kıyafetlere” yasak getirildi.

8 Mayıs 2024 tarihinde kabul edilen Geleneklerin ve Dini Ayinlerin Düzenlenmesine Dair 2007 Yasası’ndaki değişiklikler, ulusal kültürle uyumsuz olarak algılanan giysilerin ithalatını, satışını ve kamusal alanlarda giyilmesini yasaklıyor (Madde 18).

İdari Suçlar Kanunu, bu hükümlerin ihlal edilmesi durumunda 8.000 ile 54.000 Somoni (yaklaşık 25.500 ile 172.300 Türk Lirası) arasında para cezası öngörüyor (madde 481).

Söz konusu değişiklikler, 20 Haziran 2024’te cumhurbaşkanının imzasıyla yürürlüğe girdi.

26 Temmuz 2024’te ise ülkedeki en yüksek devlet onaylı İslam kurumu olan İslam Ulema Konseyi, kadınların siyah, dar ve şeffaf giysiler giymesini yasaklayan bir fetva yayınladı. Resmi basında yayımlanan bu fetvada, siyah rengin Tacikistan’ın “ulusal ve coğrafi özellikleriyle uyumlu olmadığı” belirtiliyor.

Bu ay içerisinde, Devlet Dini İşler Komitesi ve Geleneklerin Düzenlenmesi Başkanı Sulaimon Davlatzoda düzenlediği basın toplantısında, “Kültür Bakanlığı, Kadınlar Komitesi ve Dini İşler Komitesi’nden oluşan ortak bir görev gücünün, ulusal değerlerimize ve geleneklerimize en iyi uyum sağlayan giysileri belirlemek için işbirliği yaptığını,” ifade etti.

Uluslararası İnsan Hakları Ortaklığı (IPHR) son yasaklarla ülkedeki durumun endişe verici boyuta ulaştığını belirterek, Tacikistan makamlarına, ifade özgürlüğü ve din veya inanç özgürlüğü de dahil olmak üzere uluslararası insan hakları standartlarıyla çelişen, bireylerin giyim tarzlarına getirilen bu kısıtlamaların geri çekilmesi çağrısında bulundu.

Yeni yasal hükümler yürürlüğe girmeden önce dahi ulusal kültüre aykırı olduğu iddia edilen kıyafetleri giyen kişilerin hedef alındığını ileri süren IPHR, mayıs ayında yasal değişikliklerin kabul edilmesinin ardından, sosyal medyada başörtüsü takan kadınların başkent Duşanbe’deki tıbbi tesislere girmelerinin engellendiği ve para cezaları ile tehdit edildiklerini iddia etti.

Sivil toplum aktivistleri, bu kısıtlamaların özellikle belirli Müslüman kadınları hedef aldığını öne sürüyor. Başörtüsü ve siyah renkli kıyafetlerin “Arap etkisi” ile ilişkilendirildiği için yasaklandığı iddia ediliyor.

Öte yandan Tacik yetkililer, uluslararası İslam örgütlerini ve daha geniş uluslararası toplumu, yeni kabul edilen yasayla ilgili hak ihlallerine dair raporların yanlış bilgiye dayandığını belirterek, bu değişikliklerin Tacikistan’ın ulusal kültürünü korumak için gerekli olduğunu savunuyor.

13 Ağustos’ta Dışişleri Bakan Yardımcısı Farrukh Sharifzoda bir basın toplantısında, “kültürel kimliği ve eski medeniyeti korumak için [hükümetin] vatandaşlara taklit, yabancı etkiler ve gösterişli görünümlerden kaçınmalarını ve mümkünse ulusal kıyafet giymelerini önerdiğini” ifade etti.

BAŞÖRTÜ YASAĞI
Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman geçtiğimiz haziran ayında başörtüsü, türban ve İslami sembolleri barındıran tüm kıyafetlere yasak getiren “Gelenek ve Merasimlerin Düzenlenmesi” ile “Çocuk Eğitimi ve Yetiştirilmesi Sorumluluğu” kanunlarını da içeren 35 yasa tasarısını imzalamıştı.

Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada yapılan kanun değişiklikleriyle milli kültürel değerlerin korunması, batıl inanç ve aşırıcılığın önlenmesi, merasim ve bayramlarda israfa yer verilmemesi amaçlandığı belirtilmişti.

Resmi verilere göre Tacik halkının yüzde 99’u Müslüman.

Tacikistan’da başörtüsünün kullanımı uzun yıllardır devlet kurumlarında ve okullarda fiili olarak yasak.

Yapılan resmi açıklamada, başörtüsünün kamusal alanda kullanılmasını yasaklayan yeni yasa tasarısının sadece belirli bir yaş grubundaki çocukları kapsayıp kapsamadığı konusunda bir açıklık getirilmiyor.

Ülkede erkeklerin sakal uzatmasına da izin verilmiyor. Geçtiğimiz yıllarda binlerce erkeğin polis tarafından durdurulduğu ve sakallarının zorla tıraş edildiği bildirildi.