Avrupa Adalet Divanı (AAD) Çarşamba günü Ursula von der Leyen yönetimindeki Avrupa Komisyonu’nun ilaç şirketleri ile yapılan COVID-19 aşı anlaşmalarıyla ilgili kamuoyuna bilgi sahibi olması için yeterli erişim sağlanmadığına hükmetti.

Ekim 2021’de Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Yeşiller grubuna mensup milletvekilleri tarafından açılan davada, anlaşmaların hüküm ve koşullarını öğrenmek için Komisyon tarafından müzakere edilen COVID-19 aşı anlaşmalarına erişim talebinde bulunulmuştu.

AB mahkemesi, Avrupa Komisyonu’nun aşı satın alma anlaşmalarına yeterli erişim sağlamadığına ve sözleşmelerin yalnızca düzeltilmiş versiyonlarını yayınlama kararının usulsüzlükler içerdiğine karar verdi.

Karar, AP Genel Kurulu’nda Von der Leyen’in Komisyon Başkanı olarak yeniden atanmasına ilişkin güven oylamasından bir gün önce geldi.

Von der Leyen başkanlığındaki Komisyon, COVID-19 aşılarının Avrupa’da kullanıma sunulmasını sağlayan sözleşmelerin müzakere sürecini yürüttüğü için takdir toplamış ancak şeffaflık eksikliği nedeniyle de eleştirilerin hedefi olmuştu.

Komisyon, 2020’den itibaren COVID-19 salgınıyla mücadelede bazı ilaç ve aşı üreticilerinden yüksek miktarlarda aşı sipariş etmişti.

Komisyon, en yüklü sözleşmeyi Amerikan şirketi Pfizer ile yaptı. Bu kapsamda taraflar arasında 1,8 milyar doz aşı için 35 milyar euroluk anlaşma yapıldığı belirtildi. Ancak sözleşmelerin tam bedeli, ticari sır olduğu gerekçesiyle resmi olarak açıklanmadı.

Şu ana kadar dava, von der Leyen’in adaylığını etkilemedi. Von der Leyen, son görev döneminde AP’deki ana gruplar olan Avrupa Halk Partisi (EPP), Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı (S&D) ve Avrupa’yı Yenile (Renew Europe) arasında hızla fikir birliğine varılan aday oldu.

Ancak bu karar, Komisyon’a Avrupa Adalet Divanı önünde itiraz eden Yeşiller için bir ikilem yaratıyor.

AP üyesi Tilly Metz, “Mahkemenin ticari çıkarların korunması için uygun gerekçelerin önemini teyit etmesi önemli. AB Komisyonu’nun sağlık ve potansiyel olarak savunma gibi alanlarda daha fazla ortak satın alma yapması beklendiğinden bu karar gelecek açısından önem taşıyor,” dedi.

Karardan sonra yaptığı basın açıklamasında ise Metz, “Yeni Avrupa Komisyonu’nun artık belgelere erişim taleplerine ilişkin işleyişini bugünkü karara uygun olacak şekilde uyarlaması gerekiyor,” ifadelerini kullandı.

Von der Leyen’in COVID-19 aşısı alımları konusunda karşı karşıya kaldığı tek dava bu değil.

The New York Times’ın (NYT) açtığı bir davada Avrupa Adalet Divanı’nın, Von der Leyen’den aşı müzakereleri sırasında Pfizer CEO’su Albert Bourla ile paylaştığı kısa mesajları açıklamasını isteyen bir karar vermesi bekleniyor.

Bir ECJ kaynağı Euronews’e davanın halen devam ettiğini ve henüz herhangi bir karar verilmesinin planlanmadığını doğruladı.