Embriyoların genetiğini değiştirdiği için hapsedilen Çinli bilim insanı yeniden iş başında

2019'da Çin'deki bir mahkeme, ikiz kız kardeşler Lulu ve Nana'nın gen dizilimini doğumdan önce değiştirdiğini söylediği He'yi tıbbi düzenlemeleri ihlal ettiği gerekçesiyle üç yıl hapis cezasına çarptırmıştı.

Dünyanın ilk genetiği değiştirilmiş bebeklerinin geliştirilmesindeki rolü nedeniyle hapsedilen Çinli bilim insanı, Alzheimer ve diğer genetik hastalıkların tedavisi üzerinde çalışmak üzere laboratuvarına döndüğünü söyledi.

He Jiankui, bazı eleştirmenlerin “proje bebek” talebine yol açacağını öngördüğü genlerin yapay olarak yeniden yazılmasının etiği konusundaki tartışmalara rağmen, insan embriyosu genom düzenlemesi üzerine araştırmayı yeniden başlattığını söyledi.

Japon Mainichi Shimbun gazetesine konuşan He, “Atıl insan embriyolarını kullanacağız ve hem yerel hem de uluslararası kurallara uyacağız” diyerek daha fazla genomu düzenlenmiş bebek üretme planının olmadığını ekledi.

Daha önce embriyolardaki DNA’yı yeniden yazmak için Crispr-Cas9 olarak bilinen bir araç kullanmıştı.

2019’da Çin’deki bir mahkeme, ikiz kız kardeşler Lulu ve Nana’nın gen dizilimini doğumdan önce değiştirdiğini söylediği He’yi tıbbi düzenlemeleri ihlal ettiği gerekçesiyle üç yıl hapis cezasına çarptırmıştı.

Deneyleri tıp ve bilim dünyasına şok dalgaları gönderen bilim insanı, riskli, etik açıdan ihtilaflı ve tıbbi açıdan gerekçesiz bu prosedürü, ilgili ailelerden yeteri kadar bilgilendirmeden onay alarak devam ettirdiği için geniş çapta kınandı.

Mahkeme, He’nin çiftleri araştırmasında yer almaya ikna etmek için etik inceleme paneline aitmiş gibi sahte belgeler düzenlediğini tespit etti.

Kız kardeşlerin embriyolarındaki DNA’yı yeniden yazmak için Crispr-Cas9 olarak bilinen bir gen düzenleme prosedürünü kullandığını söyleyen He, modifikasyonların çocukları HIV’e karşı bağışık hale getireceğini iddia etti.

Lulu ve Nana’yı yarattığı için “gurur duyduğunu” söyleyen He, yaygın eleştirilere rağmen çalışmalarını savunmaya devam etti. Benzer deneyler sonucunda 2019 yılında üçüncü bir kız çocuğu dünyaya geldi.

2022’de hapishaneden çıkan He, açtığı üç laboratuvarda, Duchenne kas distrofisi ve ailesel Alzheimer hastalığı gibi nadir genetik hastalıklara yönelik tedaviler geliştirmek için insan embriyolarında genom düzenlemeyi kullanmayı umduğunu söyledi.

Genomu düzenlenmiş üç çocuğun “tamamen sağlıklı olduğunu ve büyümelerinde herhangi bir sorun olmadığını” söyleyen bilim insanı şu anda 5 yaşında olan ikizlerin anaokuluna gittiğini ekledi.

Röportajında “[Çocukların] tüm gen dizilerinin analizinin sonuçları, genlerde tıbbi amaç dışında herhangi bir değişiklik yapılmadığını gösteriyor, bu da genom düzenlemenin güvenli olduğuna dair kanıt sağlıyor” diyen He, “Sağlıklı çocuklar isteyen ailelere yardım ettiğim için gurur duyuyorum.” ifadelerini kullandı.

Mainichi ile yaptığı röportajda He, genetik hastalıklara tedavi bulma arayışında toplumun insan embriyosunun gen düzenlemesini “eninde sonunda kabul edeceğini” söyledi.