T24/Namık Durukan

İran’ın başkenti Tahran’da Hamas lideri İsmail Haniye‘nin öldürülmesi ve İran-İsrail çatışması Ortadoğu’da büyük savaş beklentisi doğururken, İsrail’de Binyamin Netanyahu’ya da tepkiler giderek yükseliyor. İsrail medyasında Haniye suikastı sonrası olası savaş sonuçları tartışılırken Netanyahu, “topyekun bölgesel savaşı ateşlemekle” suçlanıyor. Eski Başbakanlık Ulusal Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcılığı ve eski Dışişleri Bakanlığı Politika Planlama Başkanı Eran Etzion, Başbakan Netanyahu’nun İran’ı doğrudan savaşın içine çekmeye zorladığını belirterek, “Şunu en keskin şekilde söyleyelim; mevcut bağlamda ve zamanlamada bölgesel bir savaşta İsrail kazanamayacaktır. Hiçbir koşulda. İsrail, tüm düşmanlarından çok daha savunmasızdır” dedi.

“İki aşamalı saldırı planı” iddiası

Haniye suikastı sonrası İran ve müttefiklerinin İsrail’e karşı kapsamlı saldırı başlatılacağına yönelik haberler sonrası önlem amacıyla Ortadoğu’nun birçok ülkesine uçak seferleri iptal edilirken, İsrail’in saldırıları da bölgede devam etti. Son olarak İsrail’in, Hizbullah’ın üst düzey askeri komutanı Fuad Şükrü’nün Beyrut’un bir banliyösünde düzenlenen hava saldırısında öldürüldüğünü açıklaması gerginliği arttırdı. Bu kapsamda İran’ın savaş kabinesi ile İran tarafından finanse edilen ve silahlandırılan vekil güçlerden oluşan grupların yöneticileri, İsrail’e nasıl bir misilleme ile karşılık konusunu görüşmek üzere Tahran’da bir araya geldi.

İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in, İsrail’e kapsamlı saldırı için yönetime talimat verdiği ajanslara düşerken iki aşamalı bir saldırı planı konusunda İran, Irak, Yemen ve Suriye’deki askeri gruplarının kendi aralarında istişare yaptığı bildirildi. İddiaya göre, ortak silahlı grupların katılımı ile İsrail’deki askeri hedefleri vurularak ilk müdahaleye öncülük edilecek. Bunu Hizbullah’tan gelecek ikinci bir saldırı dalgası izleyecek. Saldırı kapsamında ABD’nin hareketleri yakından izlenip bu kapsamda hareket edilecek. ABD’nin İsrail’e aktif destek vermesi halinde Irak ve Suriye’deki güçlerine yönelik saldırılar geliştirilebilecek.

Netanyahu’ya içeriden tepkiler artıyor

Haniye suikastı ve sonrasında yaşanan gelişmeler İsrail medyasında enine boyuna tartışılıyor. Başbakan Netanyahu’nun ülkeyi savaşa sürüklediği ve bölgesel bir savaşı tetiklediğine yönelik içerden eleştiri ve tepkilerin giderek artması dikkat çekiyor. Netanyahu’nun ABD’ye güvenerek İran’ı savaşa çekmeye çalıştığı, bunun da ülkeyi ateşin içine atma ile eş anlamlı olduğu ileri sürüldü. Netanyahu’yu eleştirenler arasında yakın zamanda devletin en yüksek ve önemli kademelerinde görev alan siyasiler de var. Bunlar arasında eski İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Eran Etzion dikkat çekiyor.

Netanyahu’nun bugüne kadar yaptıkları ve yapacaklarını maddeler halinde aktaran Etzion, Netanyahu’nun ülkeyi tehlikeli bir uçurumun kenarına getirdiğini ileri sürdü. Etzion, İsrail-İran savaşı ve sonrasında yaşanacaklara ilişkin 18 maddeden oluşan tespitlerini şöyle sıraladı:

1. “Politik-stratejik, güvenlik, hukuki, ahlaki ve ekonomik olarak İsrail, çok boyutlu bir stratejik dezavantajla karşı karşıyadır.
2. İsrail halkının önemli bir kesimi ile hükümet ve koalisyon üyelerinin çoğu arasında gerçeklik ile gerçeklik algısı arasındaki uçurum çok büyük ve son derece tehlikeli bir uçurumdur.
3. Başarısızlığın boyutlarını iyi anlayan ve gerçeklikten kopmayan Netanyahu, bahis miktarını artırma kararı aldı. Topyekün bir bölgesel savaşı ateşliyor, İran’ı doğrudan bu savaşın içine çekmeye zorluyor, ABD’yi de bu savaşın içine çekmeyi umuyor ve bu savaşın sonuçlarını şekillendirme yeteneği yok.
4. Amerikan yönetimi, ‘süreçler’ birikiminin ve talihsiz koşulların sonucu olarak tarihsel bir zayıflık noktasındadır.
5. Avrupa, Ukrayna’daki savaşa, Rusya tehdidine ve Trump yönetiminin tehdidine odaklanmış durumda
6. Rusya ve Çin hem Ukrayna’daki savaş hem de İsrail-Filistin çatışması nedeniyle ABD için mümkün olan en kötü zaman. Devletler, Orta Doğu’da bölgesel bir savaş yoluyla dünya düzenini ve Amerikan hegemonyasını yıpratmaya devam etme fırsatı görüyor.
7. İran çok iyi bir konumda. Rusya-Çin-CPK ekseninde hayati bir bağlantı haline geldi ve vekiller üzerinden yürütülen “Ateş Çemberi” modelinin mükemmel şekilde işlediğini kanıtladı ve İsrail’in buna verecek bir yanıtı yok. Tahran’daki karşı tedbirler gerçekten de onu ciddi şekilde utandırıyor. Ancak buna yanıt verecektir ve bu, stratejik düzeyde oyunun kurallarını değiştirecek bir şey değildir.
8. 10 Eylül arifesinde Amerika’nın İran karşıtı koalisyon kurma girişimi (Amerikan-Suudi savunma anlaşması, İsrail ile normalleşme, ‘NATO Ortadoğu’) gerçekte Sinauer’in kararlı tutumuyla engellendi; Bana göre İran’ın önemli müdahalesi, 7/10 saldırısında, Hizbullah ve Husilerin harekata girmesinde ve İsrail’e karşı başarılı bir yıpratma savaşının yürütülmesinde.
9. Bu koalisyonun ‘füzeler gecesinde’ iyi çalıştığı ve potansiyelini kanıtladığı doğrudur ve önümüzdeki gün ve haftalarda İsrail’in, muhtemelen İran’dan beklenen tepkiyle başa çıkmasına da yardımcı olacağı umulmaktadır. Ancak Netanyahu’nun aylar önce Biden‘ın taslağını kabul etmeyi reddetmesi büyük hamleyi engelledi, İsrail’i tarihi bir stratejik başarıdan alıkoydu ve bize içinden çıkılması çok zor olacak büyük bir çukur kazdı.
10. Son derece zorlu açılış koşulları altında, hükümetin ulusal güvenliğini bilerek tehlikeye atan, bugünü ve hepimizin geleceğini yok eden açıkça beceriksiz bir kişi tarafından yönetildiği ciddi ve kontrol edilemeyen bir bozulmanın eşiğindeyiz. Yalnızca iktidarda kalması ve 10 Eylül öncesinde ve sonrasında işlediği çok sayıda suç ve kötü davranıştan dolayı adaletten kaçması…

Hükümet, mesihlerden, kaçaklardan, yozlaşmışlardan, korkaklardan ve oportünistlerden oluşan çeşitli bir bileşime sahip, kişiliksizlerden oluşan bir topluluktan oluşuyor. Karar alma mekanizmaları felce uğramıştır ve işlevsizdir. Kapı bekçileri caydırıldı ve zayıflatıldı.

“Üst kademeler şaşkın durumda”

11. İsrail Silahlı Kuvvetleri’nin ve güvenlik sisteminin üst kademeleri şaşkın durumda. Durumu ve durumun ciddiyetini çok iyi anlıyorlar ancak kamuoyu önünde pozisyon almaktan korkuyorlar ve Netanyahu onların zayıflığını fark edip bunu istismar ediyor.

“İsrail kazanamayacaktır”

12. Şunu en keskin şekilde söyleyelim; mevcut bağlamda ve zamanlamada bölgesel bir savaşta İsrail kazanamayacaktır. Hiçbir koşulda. İsrail, tüm düşmanlarından çok daha savunmasızdır ve kolektif olarak ‘boğma halkası’ koalisyonuna karşı kesinlikle daha savunmasızdır.

Husilerin, Hizbullah’ın, Lübnan’ın ve elbette İran’ın hazmetme kapasitesi İsrail’inkinden çok daha fazladır. Toprakları ve nüfusu küçük, modern. Batılı, kazanamadığı 300 günlük bir savaşa boğazına kadar batmış bir ülke, Hamas’tan daha güçlü düşmanlarla daha kapsamlı bir savaş başlatmamalıdır. Tüm dostlarının kendisinden savaşı durdurmasını, rehinelerin serbest bırakılması ve ateşkes konusunda anlaşmaya varmasını talep ettiği bir ülke, bu önerileri küçümseyerek reddetmemeli, silah sevkiyatı, veto şeklinde ezici bir destek beklememelidir. BM’de ve savaşın İsrail’in lehine koşullar altında durdurulması, bu olmayacak.

“Düzenli ordu zarar gördü, yedek kuvvetler yıprandı”

Ekonomisi 1973’ten bu yana en kötü krizle karşı karşıya olan bir ülke, riskleri artırmamalı ve ekonomiye dayanılmaz derecede ağır bir yük daha yüklememelidir. Yedek kuvvetleri yıpranmış, düzenli ordusu zarar görmüş bir ülkenin, onu iyi şartlarda bitirmeden daha zorlu bir savaşa göndermemesi gerekir.

Ve tabi ki, nüfusun yalnızca çok belirli bir kısmının yükü taşıdığı ve bu kısmın çoğunlukla hükümette temsil edilmediği bir ülke; o kesimin yükünü artıran, temsil ettiği kesimlerin kaçmasına ve hareketsizliğine izin vermeye devam eden bir hükümet; kamusal meşruiyeti olmayan, yüzde 70 ve daha fazlasının rezalet içinde istifasını talep ettiği, kurulduğu günden bu yana beceriksizliğini ve görevi kötüye kullandığını gösteren bir hükümet, savaşı büyütemez.

13. Hükümetteki, medyadaki, ağlardaki ve kamuoyundaki tüm şovenistlerin (savaş tacirlerinin) tek bir soruyu yanıtlaması gerekiyor: Teşvik ettiğiniz bölgesel savaşın gerçekçi son durumu nedir? Lübnan’la savaşı sonlandıracak anlaşma neye benziyor? İran’la savaşı sonlandıracak anlaşma neye benziyor? Sonuçta bu arenaların en basiti, en küçüğü ve en zayıfı olan Gazze’de ‘ertesi gün’e verecek ikna edici bir cevabınız bile yok…

“İsrail, İran’ı tek başına alt edemez”

Gerçek şu ki hiçbirinin bir cevabı yok, hatta bir cevabın sınırı bile yok. İsrail, İran’ı tek başına ‘alt edemez.’ Sayıca bizden çok daha fazla. Bu, teorik olarak değil, pratik olarak ABD’den bile daha büyük, bakın İsrail, Hizbullah’ı bile “üstesinden getiremedi” ve daha da kötüsü, ABD şu anki zayıf haliyle ve bu durumdayken güvenilir bir şekilde “tehdidi ortadan kaldıramadı”. Rusya ve Çin ile ilişkilerinin bozulması nedeniyle İsrail’in bu savaşı kapatması çok zor olacaktır. Sadece İran’ın rızasına değil -ki bunun elbette ağır bir bedeli olacak- aynı zamanda Rusya ve Çin’in de rızasına ihtiyacı olacak ve bu iki gücün kampanyayı kısaltmakla hiçbir ilgisi yok. Aksine petrol fiyatlarındaki artıştan ve bunun seçimler üzerinde beklenen etkisinden (Çin değil, İran ve Rusya) faydalanan, “İsrail’i dizginlemeye bile muktedir olmayan” ABD’nin dar görüşlülüğünü açığa çıkararak bunu genişletmekte çıkarları var. ABD’de ve genel olarak dengeler daha da kötüye gidiyor Küresel güç onların yönünde.

Bu, İsrail’in daha önce hiç yaşamadığı yoğunlukta, çok uzun aylar süren bir savaşa sürüklenebileceği anlamına geliyor.

14. Tüm yorumcuların ve medyanın bunlarla ilgilenmesi gerekiyordu. Bu evrende İsrail’in sadece “saldırgan” olmaya karar vermesi gerekiyor ve çok kısa bir süre sonra (haftalar mı? aylar mı?) Hizbullah önümüzde diz çökecek, İran Netanyahu’nun yüzüğünü öpecek ve Hutimler din değiştirmeyi isteyecek. Ayık olması gereken deneyimli insanlar bile ‘Başka çaremiz yok, bedeli ağır da olsa tehdidi ortadan kaldırmalıyız’ diye mırıldanıyorlar. Fiyat fahiş olacak ve tehdit ortadan kaldırılmayacak.
15. Naftali Bennett’in ‘Orta Doğu Sparta’sı’ dediği, Netanyahu’nun ‘kılıçtaki yaşam’ dediği, Samotrich’lerin ve hahamlarının ‘en güzel günlerimiz’ dediği, Evanjeliklerin ‘Ye’cûc ve Me’cûc’un savaşı’ dediği bu karanlık gelecek. Bundan sonra tüm Yahudiler ışığı görecekler ve Hıristiyan olacaklar. Bu gelecek Netanyahu ve yıkım hükümetinin üyelerinin bizim için hazırladığı şey.

“Anket sonuçları savaşın bitmesi ve seçime gidilmesinin istendiğini ortaya koyuyor”

16. Dolayısıyla bunun “seçimsiz bir savaş” olduğuna inanan, tüm bu analizin yanlış olduğunu düşünen herkes alternatif bir analiz önerebilir ve tartışabilir. Durumun ciddiyetini anlayanların buna katlanmaları değil, failleriyle mücadele etmeleri gerekiyor. Netanyahu ve hükümetin savaşı genişletme yetkisi yok. Nokta. Bunun gerekli bir hamle olduğunu ve buna öncülük edecek kişilerin kendileri olduğunu düşünme hakları var. Ancak halkın yanına gitmeli ve onların bu şekilde ve lider olarak onlara olan inançlarını kabul etmelidirler. Yapılan tüm anketlere göre halkın çoğunluğu onlardan yana değil, anlaşma imzalanmasını, savaşın bitmesini ve seçime gidilmesini talep ediyor.
17. Yetkili bir hükümet bu aksaklıklardan yararlanarak ABD’ye, Mısır’a, Katar’a ve tüm uluslararası topluluğa dönerek şunu söyleyebilir: Biz anlaşmayı imzalamakla ilgileniyoruz, Hamas’ı masaya getirmemize yardım edin, Gazze’yi yeniden kurmamıza yardım edin. Etkili ve pragmatik bir Filistin hükümeti kurmamıza yardımcı olun, Biden planına dayalı yeni bir bölgesel düzen inşa etmemize hepimiz dahiliz.
18. Yaygın mesihçi-siyasi darbe hakkında, iyi oğullarımızın, kızlarımızın, onların oğullarının ve kızlarının topraklarından iniş dalgası hakkında, ‘muhalefetin hiçliği’ hakkında söylenecek daha çok şey var. Ama yeterince söylendi ve yeterince üzücü.”

İsrailliler: Proaktif savaş

Netanyahu’nun savaş politikası İsrail’de her kesim arasında kapsamlı tartışılması dikkat çekiyor. Sosyal medyada paylaşım yapan çok sayıda İsrailli, Netanyahu’yu İran’a karşı ‘proaktif bir savaş’ yürütmekle suçluyor.

“Savunma Bakanını görevden alacak” iddiası

İsrail’deki Kaan 11 TV ise Başbakanlığa yakın kaynaklara dayandırdığı haberinde, Netanyahu’nun, Savunma Bakanı’nı Yoav Galant’I ABD’den döndükten hemen sonra görevden planladığını ancak Beyrut ve Tahran’da yaşanan suikastlar nedeniyle planını geciktirdiğini ileri sürdü. Haberde, Netanyahu’nun, emirlerini yerine getirecek ve itiraz etmeyecek yeni bir üst düzey güvenlik kadrosu oluşturmak amacıyla Genelkurmay Başkanı ve yurt içi gizli servisi Şin Bet’in başkanını da görevden almayı düşündüğü öne sürüldü.