Dünya genelinde insanların yüzde 36’sı haberlerden bazen ya da sıklıkla kaçındığını söylüyor. Türkiye’de haber kaynağı olarak sosyal medya kullanımında YouTube ve Instagram ilk sıralarda yer alıyor.

Oxford Üniversitesi ve Reuters Enstitüsü tarafından hazırlanan 2023 Dijital Haber Raporu’na göre, 2017’de dünya genelinde insanların yüzde 63’ü haberlerle çok ya da yoğun ilgi gösterdiğini söylerken, bu oran 2023’te yüzde 48’e düştü.

TV ve yazılı basın gibi geleneksel medya tüketimi çoğu ülkede düşmeye devam ederken, online ve sosyal medya tüketimi aradaki farkı kapatamıyor. Veriler online tüketicilerin geçmişe kıyasla haberlere daha az eriştiğini ve daha az ilgi gösterdiğini ortaya koyuyor.

Reuters Enstitüsü raporunun yazarları, izleyicilerin “iç karartıcı haberlerden uzaklaşıp ruh sağlıklarını korumaya çalışırken Ukrayna’daki savaş ve hayat pahalılığı krizi gibi önemli haberlerden seçici bir şekilde kaçınmaya devam ettiklerine” dair veriler olduğunu belirtiyor.

Dijital Haber Raporu 2023 ayrıca geleneksel TV ve basılı haber medyasının gerilemeye devam ettiği, “online tüketicilerin geçmişe kıyasla haberlere daha az eriştiği ve daha az ilgi gösterdiği” sonucuna varıyor.

Araştırma ayrıca, ankete katılanların yüzde 56’sının internette hangi haberlerin gerçek, hangilerinin sahte olduğunu tespit etme konusunda endişe duyduğunu da ortaya koydu.

TÜRKİYE’DE DURUM
Ankete katılanların yüzde 40’ı çoğu zaman haberlere güvendiğini söylerken, bu oran geçen yıla kıyasla iki puan düşüş gösterdi.
Türkiye’de ise bu oran geçen yıla göre bir puan düşüşle yüzde 35 düzeyinde düz denebilecek bir çizgi izledi.

Raporda haber kaynağı bakımından 2015-2023 yılları arasında Türkiye’deki değişimde en büyük farklılık gazete ve dergi gibi matbu haber kaynaklarının oranında görülüyor. 2015’te yüzde 50 olan bu oran bu yıl yüzde 21’e düşmüş durumda.

Sosyal medya da dahil olmak üzere online haber kaynakları da düşmekle beraber, yüzde 75 ile en yüksek haber kaynağı olmaya devam ediyor. TV’nin yeri ise yüzde 75’ten yüzde 56’ya gerilemiş bulunuyor.

Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde, medyanın büyük kısmının hükümet kontrolü altında olduğu, eleştirel seslerin dijital ve sosyal medyada da kısıtlandığından söz ediliyor.

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün (RSF) hükümetin “internette neredeyse sistematik sansür” politikası izlediği tespitine yer verilen raporda Türkiye’nin dünya basın özgürlüğü endeksinde 180 ülke arasında 165’inci sırada yer aldığı hatırlatılıyor.

INSTAGRAM VE TİKTOK’UN YÜKSELİŞİ
Haberler için en önemli sosyal medya platformu olarak Facebook dünya genelinde düşüş halinde olsa da hala önemli bir yere sahip. Her hafta haber için Facebook’a erişenlerin sayısı son yedi yılda yüzde 42’den yüzde 28’e düştü.

TikTok ve Instagram’ın kullanımında da artış kaydedildi. Instagram artık dünya genelinde insanların yüzde 14’ü için, TikTok ise yüzde 6’sı için haber kaynağı. Çin merkezli sosyal medya platformu TikTok özellikle Asya-Pasifik, Afrika ve Latin Amerika’da daha hızlı tırmanışta.

Türkiye’de ise haber kaynağı olarak YouTube’un ilk sırada yer aldığı sosyal medya platformlarının oranı şöyle:

-YouTube: %45
-Instagram: %40
-Facebook: %33
-WhatsApp: %28
-Twitter: %26
-TikTok: %10

Küresel olarak 18-24 yaş arası gençlerin yüzde 43’ü sosyal medyanın kendileri için ana haber kaynağı olduğunu söylüyor. 2015’te bu oran yüzde 18’di.

Bu yaş grubunun yüzde 20’si TikTok’tan haber alıyor. Rapor TikTok için “en hızlı büyüyen sosyal ağ” ifadesini kullanıyor.

Ancak TikTok’taki haberlerin kaynağını ana akım haber kuruluşları veya gazetecilerden ziyade ünlüler, fenomenler veya sıradan içerik oluşturucular oluşturuyor.

Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde, medyanın büyük kısmının hükümet kontrolü altında olduğu, eleştirel seslerin dijital ve sosyal medyada da kısıtlandığından söz ediliyor.

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün (RSF) hükümetin “internette neredeyse sistematik sansür” politikası izlediği tespitine yer verilen raporda Türkiye’nin dünya basın özgürlüğü endeksinde 180 ülke arasında 165’inci sırada yer aldığı hatırlatılıyor.

SOSYAL MEDYADA PAYLAŞIM VE YORUMLARDA DÜŞÜŞ
Açık sosyal medya platformlarında haberleri beğenme, paylaşma ve yorum yapma da düşüş halinde.

Bu değişimin bir nedeni olarak, Facebook ve Twitter gibi platformlardaki çevrimiçi tartışmaların giderek daha toksik hale geldiği yönündeki algının artması gösteriliyor.

Ancak makale paylaşımı ve etkileşim süresi düşmüş olsa da bu, bu tür platformların terk edildiği anlamına gelmiyor.