Avrupa Komisyonu’nun salı günü yayımladığı yeni ‘Hukukun Üstünlüğü Raporu’na göre, Macaristan’ın demokratik gerilemeye ilişkin endişeleri gidermekte yetersiz kalması nedeniyle Brüksel’in dondurduğu 18 milyar euroluk uyum ve toparlanma fonlarının serbest bırakılması hâlâ mümkün görünmüyor.
Rapora göre Macaristan, geçen yıl sunulan sekiz öneriden yedisinde ‘hiçbir ilerleme’ kaydetmedi. Bu öneriler arasında lobi kurallarında reform, yüksek düzeydeki yolsuzlukla mücadele ve kamu medyasının bağımsızlığının güçlendirilmesi yer alıyordu.
Avrupa Komisyonu’nun Adaletten Sorumlu Üyesi Michael McGrath, raporu tanıtırken şunları söyledi: “Geçen yıl sunulan tavsiyelerle ilgili daha fazla ilerleme kaydedemediğimizi bildirmek hayal kırıklığı yaratıyor. Keşke durum farklı olsaydı ve Macar halkı, ki kendileri büyük ölçüde AB yanlısı, bu fonlardan faydalanabilseydi. Ancak bunun için hukukun üstünlüğüne tam uyum gerekiyor.”
McGrath ayrıca, Macaristan’daki sivil toplum kuruluşları için “kötüleşen ortam” ve “hukuki belirsizlik” konusunda da uyarılarda bulundu. Özellikle Onur Yürüyüşü’nün yasaklanması (etkinlik daha sonra farklı bir şekilde düzenlenmişti) ve yurt dışından fonlanan STK’lara yönelik şeffaflık yasası tasarısı gibi iki gelişmeyi örnek gösterdi.
Şu anda dondurulmuş olan 18 milyar euro; yaklaşık 8,4 milyar euroluk uyum fonu ve 9,5 milyar euroluk COVID-19 toparlanma fonundan oluşuyor. Bu fonların serbest bırakılması, Macaristan’ın bazı yasa değişikliklerini içeren tematik koşullara uymasına bağlı.
Macaristan daha önce yargı bağımsızlığını güçlendirmek ve mahkemelere siyasi müdahaleleri azaltmak amacıyla yaptığı bir reform sayesinde 10,2 milyar euroluk fonun serbest kalmasını sağlamıştı. Ancak bu karar Avrupa Parlamentosu tarafından dava konusu edilmişti.
Kalan 18 milyar euro ise hâlâ bloke durumda ve yakın zamanda bir çözüm işareti yok.
Bu finansal anlaşmazlık, Brüksel ile Budapeşte arasında yıllardır süren gerilimi daha da artırdı. Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, Komisyon’u “mali şantaj” yapmak ve ülkenin iç işlerine karışmakla suçluyor.
Aynı zamanda Orbán, Avrupa Adalet Divanı’nın Macaristan’ın göç yasalarını “benzeri görülmemiş” şekilde ihlal ettiğine hükmettiği karar sonucunda verilen cezayı da ödemeyi reddediyor. Bu ceza 200 milyon euro tutarında bir toplu ödeme ve hukuksuzluk devam ettiği her gün için 1 milyon euro ek ceza içeriyor. Günlük ceza, Macaristan’a ayrılan AB bütçesinden kesiliyor.
McGrath konu hakkında şöyle dedi: “Avrupa Adalet Divanı kararlarına uymak bir tercih meselesi değil; bu, AB üyesi devletlerin bağlayıcı yükümlülüğüdür. AB hukukunun üstünlüğü mutlak olup, her zaman saygı gösterilmelidir.”
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in yaz tatili öncesinde sunması beklenen 2028-2034 dönemine ait yeni çok yıllı AB bütçesi görüşmelerinde, temel haklar ve demokrasi konusu da öne çıkacak. Von der Leyen, AB fonlarının dağıtımıyla Hukukun Üstünlüğü Raporu’na uyum arasında daha sıkı bir bağ kurulacağı sözü vermişti.
Euronews Türkçe