Dünya Bankası’nın Avrupa Birliği finansmanıyla hazırladığı ve Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nda kamuoyuna duyurulan yeni raporu, Kıbrıs’ın kuzeyinde ekonomik büyümenin 2024 yılında iç tüketim kaynaklı olarak yüzde 6,4’e ulaştığını; ancak 2025’te bu oranın dış ve iç talepteki zayıflama, yüksek enflasyon ve mali baskılar nedeniyle yüzde 4,2’ye gerilemesinin beklendiğini ortaya koydu.
Rapor, kamu ve özel sektördeki maaş artışlarının enflasyonun etkilerini kısmen hafiflettiğini, ancak tüketimin giderek baskılandığını belirtti. Özellikle iç talebe dayalı büyümenin sürdürülebilir olmadığını vurgulayan Dünya Bankası, harcama verimliliğinin artırılması, vergi tabanının genişletilmesi ve sosyal korumanın daha etkili hedeflenmesi gerektiğini kaydetti.
YEŞİL HAT TİCARETİ POTANSİYELİNİN ÇOK ALTINDA
Raporda Yeşil Hat ticaretinin Kıbrıslı Türklerin dış satışlarının yalnızca yüzde 10’unu oluşturduğuna dikkat çekildi. 2024 yılında Yeşil Hat’tan yapılan ticaretin bir önceki yıla göre yüzde 2 gerileyerek 15,1 milyon Avro seviyesinde kaldığı, potansiyelin oldukça altında bir seviyede olduğu kaydedildi.
Ticaretin, özellikle tarım ve gıda sektörlerinde uygulanan tarife dışı düzenlemeler nedeniyle sınırlandığı ifade edilirken, ön izin sistemlerinin ve ithalat lisanslarının gereksiz bürokrasi yarattığı, bu durumun da fiyatları artırıp rekabeti düşürdüğü belirtildi. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin hayvansal olmayan işlenmiş gıdaların geçişine izin vermemesi ve Kıbrıs’ın kuzeyindeki makamların Kıbrıs’ın güneyinden gelen ürünlere çifte KDV uygulaması gibi engellerin ticareti baskıladığı da raporda yer aldı.
DÜZENLEMELER GÖZDEN GEÇİRİLMELİ, ENTEGRASYON ARTIRILMALI
Rapor, ticaret maliyetlerinin düşürülmesi ve ekonomik entegrasyonun artırılması için düzenleyici reformlara ve yatırım ortamının iyileştirilmesine acil ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Dünya Bankası Avrupa Birliği Bölümü Direktörü Anna Akhalkatsi de raporda yer alan değerlendirmesinde, Kıbrıs’ın kuzeyine giren ürünlerin fiyatlarının birçok ülkeye göre yüksek olmasının temel nedeninin piyasa değil, düzenleyici engeller olduğunu söyledi.
Akhalkatsi şu uyarıda bulundu: “Ticaret engellerinin azaltılması ve şeffaflığın artırılması, ada genelinde daha fazla ekonomik yakınlaşma için büyük bir fırsattır.”
DÜNYA BANKASI’NDAN YOL HARİTASI: REFORM VE YATIRIM ŞART
Rapor, ekonomik entegrasyonu teşvik etmek ve ortak refahı desteklemek amacıyla çeşitli önerilerde bulundu. Bunlar arasında, tarım ve gıda ürünleri için mevcut eski ithalat lisansları ve ön izin uygulamalarının sadeleştirilmesi veya kaldırılması, merkezi bir portal aracılığıyla düzenleyici süreçlerde şeffaflığın artırılması, sınır giriş noktalarında risk bazlı kontrol mekanizmalarının devreye sokulması, kalite standartlarının AB normlarıyla uyumlaştırılması, piyasa bilgilerine, ihracat finansmanına ve lojistik hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması yer aldı. Ayrıca, pilot teşvik programlarının uygulanmasıyla daha yüksek uyum seviyelerinin sağlanması ve Yeşil Hat ticaretinde geçiş sürelerinin kısaltılması da önerildi.
Raporda, Kıbrıs Türk ekonomisinin yapısal reformlarla güçlendirilebileceği, işletmelerin daha yüksek standartlara uyum sağlayarak büyümeye ve istihdam yaratımına katkı sunabileceği, bunun da tüketici fiyatlarını düşürme, tedarikçi seçeneklerini artırma ve rekabet gücünü yükseltme açısından fırsatlar yaratacağı ifade edildi.
Dünya Bankası’nın “Kıbrıs Türk Ekonomisi: Darboğazların Ötesine Geçmek” başlıklı tam raporuna buradan ulaşılabilir.