27 Kasım’da Heyet Tahrir-uş Şam (HTŞ) öncülüğündeki cihatçı gruplar tarafından başlatılan saldırılar sonucunda 8 Aralık 2024’de Suriye’de Beşar Esad yönetimi devrildi.
Cihatçı grupların Şam’ı kontrol altına almasının ardından HTŞ lideri Ebu Muhammed el Culani, dün geçiş hükümetini görüşmek üzere görevden ayrılan Başbakan Muhammed el Celali ile bir araya geldi. Esad döneminde görev yapan El Celali, iktidarı HTŞ’nin kurduğu Suriye Kurtuluş Hükümeti’ne (SKH) devretmeyi kabul etti.
Geçiş hükümeti, Şam’ın ele geçirilmesine öncülük eden HTŞ’ye yakın olan ve İdlib merkezli SKH’nin başında bulunan Muhammed el Beşir tarafından kuruldu. El Beşir, 1 Mart 2025 tarihine kadar Suriye’deki geçiş hükümetinin başbakanlığını yapacak.
Söz konusu görev sürecini “Suriyelilerin özgürlük ve onurunu yeniden tesis eden özgür ve onurlu bir devlet inşası” olarak tanımlayan geçiş hükümeti, aynı zamanda Suriye’nin yeni anayasasının yazılması için de çalışmalara başladığını bildirdi.
Cihatçı örgüt HTŞ her ne kadar bu süreçte parlatılmaya çalışılsa da geçiş hükümetinin açıklamaları ve geleceğe yönelik verdiği sinyaller, önümüzdeki süreçte yaşanacaklara dair ipuçları veriyor.
İÇKİ SORUSUNU YANITSIZ BIRAKTI
İngiltere merkezli BBC, Şam’da HTŞ lideri Ebu Muhammed el Culani ile görüşme gerçekleştirdi.
BBC’nin haberine göre Suriye’yi Afganistan’a benzetmek istediği iddialarını yalanlayan Culani, “iki ülkenin çok farklı olduğunu, bu yüzden de farklı geleneklere sahip olduğunu” söyledi. Haberde, Afganistan’ı kabile toplu olarak nitelendiren Culani’nin Suriye’de farklı bir zihniyetin hakim olduğunu söylediği belirtildi.
Culani, görüşmede, “kadınların eğitimine inandığını” da belirtti. 2011 yılından beri cihatçıların kontrolünde bulunan İdlib’i örnek gösteren Culani, “İdlib’de sekiz yıldan fazla bir süredir üniversitelerimiz var. Üniversitelerde kadın oranının yüzde 60’ın üzerinde olduğunu düşünüyorum” dedi.
İçki tüketiminin serbest olup olmayacağı sorulduğunda ise Culani “Yasal konular olduğu için konuşmaya hakkım olmayan birçok şey var” yorumunda bulundu. Culani, “Bir anayasa yazmak için hukuk uzmanlarından oluşan bir Suriye komitesi kurulacak. Onlar karar verecek. Ve herhangi bir yönetici veya başkan yasaya uymak zorunda kalacak” diye ekledi.
BBC’nin haberinde Culani’ye ilişkin “Sharaa, röportaj boyunca rahat tavırlarıyla dikkat çekti, sivil kıyafetler giydi ve grubunun aşırılıkçı geçmişiyle bağlarını koparmadığına inanan herkese güvence vermeye çalıştı” değerlendirmesinde bulunuldu.
KADINLARIN ÜSTLENECEĞİ GÖREV ROLLERİYLE UYUMLU OLMALI
HTŞ tarafından Suriye’de kurulan Geçiş Hükümetinin Siyasi İşler Sözcüsü Ubeyde Arnout da Lübnan merkezli AlJadeed TV’ye açıklamalarda bulundu.
“Kadınların bakanlıklarda ve parlamentoda temsili hakkında ne düşünüyorsunuz?” sorusuna HTŞ lideri Culani gibi hazırlanmakta olan anayasayı işaret ederek cevaplayan Arnout, “Konu henüz erken, hukuk ve anayasa uzmanlarına bırakılmış, devletin yapısını gözden geçirecekler, kadın önemli bir unsurdur, ona saygı duyulmalıdır” dedi.
“Kadınların üstleneceği görevlerin rolleriyle uyumlu olması gerektiğini” söyleyen Arnout, “Kadının Savunma Bakanlığı’nı üstlendiğini söylersek, bu konu onun özü ve biyolojik yapısıyla uyuşur mu? Şüphesiz uyuşmaz. Erkek gibi performans gösterebilir mi? Gösteremez” iddiasında bulundu. Arnout, sözlerine şöyle devam etti:
“Kadının biyolojik ve psikolojik yapısı vardır ve kendine özgü yapısının belirli görevlerle mutlaka uyuşması gerekmektedir. Kadının silah kullanması veya yetenekleri, yapısıyla uyuşmayan belirli bir yerde bulunması doğru değildir.”
Arnout, yine Culani gibi kadınların eğitim görebileceklerini söyledi ve “Elbette, kadının hayatın her alanında eğitim ve öğrenim görme hakkı vardır ancak kadının yargı yetkisini üstlenmesi için uzmanların araştırma veya çalışma noktası olabilir. Bu konuda konuşmak için henüz çok erken olduğunu görüyorum” ifadelerini kullandı.
ŞAM’DA LAİK DEVLET TALEPLİ PROTESTO
HTŞ ile geçiş hükümetinin açıklamaları ve verdiği sinyaller ise Suriye halkının tepkisine neden oldu.
Şam’ın Emevi Meydanı’nda toplanan kadın ve erkeklerden oluşan yüzlerce gösterici, laik bir devlet kurulması talebiyle protesto gerçekleştirdi.
Gerçekleştirilen eylemde “Biz din devleti değil, demokrasi istiyoruz” ve “Özgür, uygar Suriye” gibi sloganlar atıldı. Öte yandan kadın haklarına ilişkin dövizlerin de dikkat çektiği protesto gösterisinde, “Özgür kadınlar olmadan özgür ulus olmaz” pankartı açıldı.