BBC Farsça/Roja Asadi
İran’ın başkenti Tahran’daki İslam Azad Üniversitesi’nin kampüsünde bir genç kadının iç çamaşırlarıyla dolaştığını ve ardından tutuklanmasını gösteren videolar, 2 Kasım’dan bu yana sosyal ağlarda dolaşımda.
Ülkede geniş çaplı tepkilere yol açan videolarda kadının neden soyunmuş olduğu hakkında farklı yorumlar paylaşıldı.
BBC Farsça servisi videoların üniversitenin Bilim ve Araştırma Bölümü’nün yakınlarında, 2 Kasım Cumartesi günü öğleden sonra çekildiğini teyit etti ve tanıklarla konuştu.
PAYLAŞILAN VİDEOLARDA NELER VAR?
Videolarda, Bilim ve Araştırma Bölümü bloklarının merdivenlerinde iç çamaşırlarıyla oturan genç kadın, erkek ve kadın güvenlik görevlileriyle tartışıyor gibi görünüyor, ancak sözler duyulmuyor.
Kadın kampüste yürürken görüldüğü farklı kareler de paylaşıldı. Bu videolarda sadece kadının soyunmasından sonraki anlar var; öncesinde kızın soyunmasına yol açan olaylar görülmüyor.
Uzak mesafeden, muhtemelen bir sınıfın penceresinden çekilen başka bir videoda, kadın blokların arasından yürüRken görülüyor.
Vücut hareketlerinden şortunu çıkardığı anlaşılıyor. Çekim yerinde bulunan insanların tepkisi de bu durumu doğruluyor. Birkaç dakika sonra, olay yerine Ahlak Polisi’ne ait bir araç ve birkaç görevli geliyor. Birkaç polisin inip kızı şiddetle araca bindirdiği görülüyor.
VİDEOLAR NASIL YORUMLANDI?
İran dışındaki birçok medya kuruluşu ve sosyal ağlarda yayımlanan haberler, kadının eylemini başörtüsü zorunluluğuna ve üniversite güvenlik görevlilerinin muamelesine karşı bir protesto olarak nitelendirdi.
Bu haberlerin çoğunun kaynağı İran’daki öğrenci hareketlerine ait Amir Kabir adlı haber bülteninin Telegram kanalındaki bilgilerdi.
Bültende genç kadının Besic adı verilen İslam Devrimi Muhafızları Ordusu’na bağlı gönüllü gençlerden oluşan kuvvetler tarafından taciz edildiği ve güvenlik güçleri tarafından kıyafetlerinin yırtıldığı bildirildi. Bunun ardından kadının tüm kıyafetlerini çıkararak protestoya başladığı aktarıldı.
BBC Farsça Amir Kabir yayınına ulaştı. Yayın, bu haberi konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynağa dayandırdığını belirtti.
BBC’YE KONUŞAN TANIKLAR NELER SÖYLEDİ?
Her ikisi de olay yerinde olduklarını söyleyen iki görgü tanığı, BBC Farsça’ya verdikleri demeçlerde, polisle yaşandığı belirtilen tartışmanın farklı detaylarını anlattılar.
Tanıklar genç kadının, “elinde cep telefonuyla birkaç sınıfa girdiğini, sanki öğrencileri videoya çekiyormuş gibi davrandığını” söylediler.
Buna göre, bu kadının sınıfa izinsiz girmesinden rahatsız olan profesörlerden biri, ne yaptığını anlamak için öğrencilerden birini peşinden gönderdi. Ancak tanıkların biri, öğrenciler genç kadınla yüzleştikten sonra kadının “çığlık attığını ve bağırdığını” söyledi.
Tanıklardan biri, avluya ulaştığında kadının kıyafetlerini çıkardığını gördüğünü söyledi.
Bu tanıklara göre genç kadın ve polis arasında tartışma yaşanmadı. Ancak bu öğrenciler kızın sınıflara ani girişinden sonraki anlara tanık olmuştu. Kadının kıyafetlerini çıkardığı anı da görmemişlerdi.
Tanıklara göre genç kadın bina içinde öğrencilere, “Sizi kurtarmaya geldim” dedi.
ÜNİVERSİTE YÖNETİMİ NE TEPKİ VERDİ?
Azad Üniversitesi Halkla İlişkiler Müdürü Amir Mahcub, X sosyal medya plarformunda yaptığı paylaşımda, üniversite öğrencisi olarak adlandırdığı kadın ile üniversitenin güvenliği arasındaki çatışma yaşandığını yalanladı.
Mahcub, kadının tutuklanmasının ardından kendisinin de karakola gittiğini ve “kadının fiziksel durumunun oldukça iyi olduğunu acil servisin onayladığını” söyledi.
Mahcub, “Soruşturmalar, zihinsel sorunları nedeniyle sınıf arkadaşlarını ve öğretmenini videoya çekmeye başladığını ve onların itirazlarına maruz kaldığını gösteriyor” dedi ve ekledi:
“Öğrenciler ve güvenlik görevlileri tarafından uyarıldıktan sonra hızla avluya çıktı ve bir saygısızlık eylemi gerçekleştirdi…”
İran basınında Azad Üniversitesi’nin, “Öğrencinin ağır zihinsel ve ruhsal sorunlar yaşadığı ve bir sağlık merkezine sevk edildiği” yönünde ifadelere yer verildi.
BM VE AF ÖRGÜTÜ’NDEN ‘SERBEST BIRAKILMASI’ ÇAĞRISI
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Özel Raportörü ve Uluslararası Af Örgütü genç kadının gözaltına alınmasına tepki gösterdi.
Uluslararası Af Örgütü’nün İran şubesi, X hesabından, “İranlı yetkililer, 2 Kasım’da, İslami Azad Üniversitesi’ndeki güvenlik yetkilileri tarafından zorunlu başörtüsüne yönelik tacize karşı protesto amacıyla kıyafetlerini çıkardıktan sonra şiddetle tutuklanan bir öğrenciyi derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakmalıdır” çağrısında bulundu.
Örgüt, “Gözaltında kendisine yönelik dayak ve cinsel şiddet iddiaları bağımsız ve tarafsız bir şekilde araştırılmalıdır” diye ekledi.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin İran Özel Raportörü Mai Sato X hesabından yaptığı açıklamada, “Bu olayı ve yetkililerin buna verdiği tepkiyi yakından takip edeceğim” dedi.
