ABD, Ukrayna-Rusya savaşının ardından Moskova yönetimini ticaretten finansa birçok alanda kısıtlamak için yeni yaptırımları devreye soktu. Rusya’ysa yaptırımların etkisini ”arka kapı” olarak tabir edilen bazı ülkeler aracılığıyla hafifletti.
Bu ülkelerden biri Türkiye’ydi. Rusya’yla askeri ticaret hacmi savaşın ilk 2 yılında 3 kattan fazla arttı. ABD bu ticari ilişkiyi yeni yaptırımlarla kesmeyi denese de iki ülke arasındaki kapı tam olarak kapanmıyordu.
Financial Times’a göre, Türkiye ihracat kapısını geçtiğimiz günlerde sessiz sedasız kapatmak zorunda kaldı. ABD bağlantılı askeri donanımların Rusya’ya ticareti kamuoyuna duyurulmadan durduruldu.
GİZLİ TUTULDU
Son olarak Ağustos ayında Ankara ve İstanbul’u ziyaret eden bir ABD’li heyet, Rusya’ya ihracatın kısıtlanması taleplerini yinelemiş, aksi durumda Türkiye’ye yönelik “sonuçların” olacağı uyarısında bulunmuştu.
Financial Times’ın üç yetkili isme dayandırdığı haberine göre, bu ziyarete rağmen ihracat sürüyordu. Ancak son uyarının ardından gümrük sistemi ABD menşeli 50’den fazla ürün kategorisinin ihracatını engelleyecek şekilde ayarlandı.
Bu adımın ”siyasi hassasiyetler” nedeniyle duyurulmadığı aktarıldı. Ticaret Bakanlığı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sözcüsü Dmitry Peskov konuya dair değerlendirmede bulunmaktan kaçındı.
Kararın zamanlaması dikkat çekti. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, gelecek hafta Rusya’yı hedef alan yeni yaptırımlar açıklayacaklarını bildirmişti.
Ayrıca Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Çarşamba günü Rusya’nın Kazan kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi’ne katılacak ve burada Putin’le görüşecek.
Erdoğan’dan önce Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ABD’ye gitti. Şimşek, G20 ve Dünya Bankası toplantılarında kredi ve yatırım arıyor.
TÜRKİYE ‘CAN SİMİDİ’ ROLÜNDEN GERİ ADIM ATIYOR
ABD Türkiye’nin, işlemciler, hafıza kartları ve amplifikatörler dahil Batı yapımı elektronik cihazların Rus füzelerine ve insansız hava araçlarına gittiği bir merkez haline gelmesini istemiyor.
Bu ürünler arasında, Ukrayna’da düşürülen füzelerde ve insansız hava araçlarında düzenli olarak bulunan işlemciler ve hafıza kartları gibi ileri düzey elektronik ürünler ile silah üretiminde kullanılan makine aletleri ve diğer ekipmanlar yer alıyor.
Rusya’ya askeri donanım ihracatını yasaklaması, Türkiye’nin savaşın başlarında üstlendiği Batı yaptırımlarına karşı bir can simidi olma rolünden geri adım attığını gösteriyor.
Türkiye’den çok sayıda banka bu yıl, yaptırım uygulamakla tehdit eden bir ABD Başkanlık kararnamesinin ardından, Rus muhataplarıyla ilişkilerini keskin bir şekilde azalttı.
ÜÇÜNCÜ ÜLKELER ARACILIĞIYLA İHRACAT MÜMKÜN
Rusya’ya kritik ürünlerin ihracatı savaşın başlangıcında ayda yaklaşık 3 milyon dolar düzeyindeydi. 2022’nin Aralık ayında 38 milyon dolara kadar yükseldi. Bu yılın Ağustos ayındaysa 4,1 milyon dolar seviyesine geriledi.
Yakın dönemdeki düşüşün, bazı askeri donanımların Türkiye’den Kazakistan ve Azerbaycan gibi aracı ülkelere ihraç edilmesinden kaynaklandığı düşünülüyor.
Türkiye’nin devreye aldığı son ticaret kısıtlamaları bu ülkelere yapılan ihracatı etkilemiyor.