Bugün Kıbrıs
Kıbrıs merkezli danışmanlık şirketi Sapienta Economics Ltd., Kıbrıs sorununa ilişkin risklerin artış eğiliminde olduğunu gösteren yeni bir rapor yayımladı. Sapienta Kıbrıs Sorunu Risk Endeksi’ne (Sapienta Cyprus Problem Risk Index) göre, Kıbrıs’taki riskler 2017 yılının ortasından bu yana belirgin bir şekilde yükselişte. Endeksin 2024 yılının üçüncü çeyreği için güncellenmiş değeri 2,64 puan olarak hesaplandı; bu değer, 0’dan 5’e kadar olan ölçeklerde “Orta Risk” kategorisinin üst yarısında yer aldı.
Endeks, Kıbrıs sorununu etkileyen 10 önemli faktörü temel alarak oluşturulmuş bir model sundu. Bu faktörler arasında BM kontrolündeki deniz tampon bölgesindeki ve açık deniz alanlarındaki askeri faaliyetler, Türkiye’nin dış ilişkileri, BM’nin statüsü ve Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik müzakereler gibi değişkenleri barındırıyor. Sapienta Economics Ltd.’nin Ekonomi Direktörü Fiona Mullen, “Kıbrıs, dünyadaki en ağır askerileştirilmiş adalardan biri ve bu, onlarca yıldır devam eden Kıbrıs sorunuyla bağlantılı bir dizi çatışma riski yaratıyor” açıklamasını yaptı. Mullen, özellikle son yıllarda artan gerilimlere dikkat çekerek, “Durum bazen iyileşiyor, bazen de kötüleşiyor. Ancak hızla değişen dünya düzeni ve bölgedeki çatışmalar göz önüne alındığında, bu riski değerlendirmenin zamanının geldiği sonucuna vardım” dedi.
RİSK ENDEKSİNDE YÜKSELİŞİN SEBEPLERİ
Mullen, Kıbrıs’ta riskin artmasının ardındaki sebepler arasında özellikle son yıllarda yaşanan bir dizi gergin olaya işaret etti. Şubat 2018’de Türk donanmasına ait gemiler, İtalyan petrol ve gaz şirketi ENI’nin Kıbrıs Cumhuriyeti Münhasır Ekonomik Bölgesi’nde (MEB) sondaj yapmasını engellemişti. Ekim 2020’de Kıbrıslı Rumların protestoları BM barış güçleri tarafından izlenen tampon bölgeye taşmıştı. Ağustos 2023’te ise Kıbrıslı Türk güçleri, tampon bölgedeki BM barış güçlerine saldırıda bulunmuştu. Haziran 2024’te Lübnan merkezli Hizbullah, Kıbrıs Cumhuriyeti’ne karşı örtülü bir tehditte bulunmuştu.
Mullen, bu olayların bazılarının şiddetle sonuçlanmamasının, büyük ölçüde diplomatik çabalar sayesinde olduğunu belirterek, “Genellikle bu olayların açık bir çatışmaya dönüşmesini önlemek için çok fazla diplomatik çaba sarf edilmesi gerekiyor” dedi.
DİPLOMASİ VE YATIRIMCILAR İÇİN ALARM ZİLLERİ ÇALDI
Sapienta Economics’in raporuna göre, Kıbrıs sorunu ile bağlantılı risklerin artması, diplomatlar, petrol ve gaz şirketleri, sigortacılar ve diğer yabancı yatırımcılar için bir uyarı niteliğinde. Endeks, bu durumun ekonomik sürdürülebilirlik veya diğer geleneksel göstergelerle doğrudan bir bağlantısı olmadığını, daha çok bölgedeki yatırımcılar için ne kadar “baş ağrıtıcı” olduğunu değerlendirmeye yönelik bir gösterge olarak değerlendirildiğini vurguladı.