Bilim insanları kuşların yuvalarını yaparken belirli kültürel kodları takip ettiğini ortaya koydu.
Birbirine yakın yaşayan grupların bile farklı mimari tarzları benimseyip nesiller boyu aktardığını gösteren yeni çalışma, kuşların zekasına dair bilinenlere meydan okuyor.
Diğer pek çok hayvan gibi güçlü toplumsal ilişkiler kuran kuşların önemli bilgileri sadece genetikle değil, sosyal öğrenme yoluyla da aktardığı biliniyordu.
Ancak yuva yapmanın kültürel kodlardan ziyade içgüdüler ve çevresel koşullarla ilişkili olduğu düşünülüyordu.
Kuşlar hem kendilerini hem de yumurtalarını yağmur ve yırtıcı hayvanlardan korumak için yuva yapıyor. Önceki çalışmalarda çoğunlukla yuvanın yapısına odaklanılırken, arkasındaki davranış biçimi göz ardı ediliyordu.
İskoçya’daki Saint Andrews Üniversitesi’nden davranışsal ekolog Dr. Maria Tello-Ramos, kuşların “küçük beyninin” çok fazla bilgiyi depolayamayacağı için yuva yapmanın doğuştan öğrenilmesi gerektiği düşüncesinden dolayı bilim insanlarının bu konuya eğilmediğini söylüyor.
Dr. Tello-Ramos ve ekip arkadaşları, Afrika’da yaşayan Plocepasser mahali adlı kuş türünü iki yıl boyunca izleyerek yuvaların tarzının farklı gruplar arasında değiştiğini buldu.
Kahverengi-beyaz renkli bu kuşlar zamanlarının büyük kısmını birlikte geçirirken, yeni araştırmaya göre yuvalarını da beraber yapıyor.
Plocepasser mahali kuşları, otları birlikte örerek tüp haline getiriyor. Yumurtaları kuluçkaya yatırmak için yapılan yuvalarda tüpün ucu kapatılıyor. Kuşların gece uyumak için yaptıklarında ise tüpün iki ucunda giriş ve çıkış yer alıyor.
Hakemli dergi Science’ta dün (29 Ağustos) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, Kalahari Çölü’ndeki 43 kuş grubunu takip etti ve çalışma süresince yapılan 400’den fazla yuvayı inceledi.
Araştırmacılar yuvaların boyutunu ölçmenin yanı sıra iklim, kuşların boyutları, yuva yapılan ağacın uzunluğu ve hayvanların genetiği gibi faktörleri de hesaba kattı.
Bulgular, birbirine yakın yaşayan kuş grupları içinde bile kendine has yuva yapma biçimleri olduğuna işaret ediyor. Özellikle tüplerin uzunluğunda değişiklikler gözlemlenirken, bilim insanları hava durumu gibi etmenlerin bu farkları açıklayamacağını söylüyor.
Dr. Tello-Ramos, “Bunun sosyal öğrenme ve kültürden kaynaklandığını öne sürüyoruz” diyerek ekliyor:
“Bu ilk başladığında diğer kuşlar onları takip etmiş ve artık belirli bir gelenekleri var.”
Grupların “kendilerine özgü mimari tarzları” olduğunu söyleyen araştırmacı “Aralarında belki 10 metre mesafe olan aileler farklı şeyler inşa ediyor” diye ekliyor.
Araştırmacılar ayrıca gruba yeni katılan üyelerin de bu mimari tarzlara ayak uydurduğunu gözlemledi.
İskoçya’daki Aberdeen Üniversitesi’nde kuş yuvaları üzerine çalışan evrimsel biyolog Dr. Catherine Sheard, içinde yer almadığı araştırma hakkında “Bana en çarpıcı gelen şey, gruba yeni bir kuş katıldığında, eski grubundaki kültürel aktarımları getirmemesiydi” ifadelerini kullanıyor:
“Bunu beklemiyordum.”
Bulguların, kuşların zekasına dair soru işaretlerini beraberinde getirdiğini söyleyen Dr. Tello-Ramos “Bu kuşlar inşa ettikleri yuvalarla ilgili ne anlıyor acaba?” diye soruyor.
Öte yandan Avustralya’daki Melbourne Üniversitesi’nden davranışsal ekolog Dr. Iliana “Gerçekte ne yaptıklarına dair hiçbir fikirleri olmayabilir” iddiasında bulunuyor.
Yine de yer almadığı çalışmanın bulgularını “epey heyecan verici” diye tanımlayan Dr. Medina ekliyor:
“Tamamen doğuştan geldiği düşünülen bir davranışın kültürel yolla aktarılabilmesi, çok daha fazla esneklik ve bir dizi becerinin mevcut olduğu anlamına geliyor.”
New York Times, NPR, Science