Bugün Kıbrıs
Göç, Kimlik ve Hak Çalışmaları Merkezi’nin (CMIRS) Aralık 2023 dönemi için yaptığı anket sonuçlarına göre, Kuzey Kıbrıs’ta siyasi, ekonomik ve toplumsal güvenin düşük olduğu belirlendi. Yüz yüze beş yüz kişiyle gerçekleştirilen ve çeşitli başlıklar altında toplumun görüşlerinin aldığı ankette, katılımcılara göre ülkenin en önemli sorunları sırasıyla ekonomik sorunlar, enflasyon, Kıbrıs sorunu, yeteneksiz/beceriksiz siyasi liderler, yüksek yaşam maliyetleri ve yolsuzluk olarak belirlenirken en çok memnun olunan kurumlar ise, polis, yargı ve medya olarak sıralandı. En az memnun olunan kurumlar hükümet, Meclis ve Cumhurbaşkanlığı olarak belirlendiği ankette, Kıbrıs’ın kuzeyinde toplumun güven ve memnuniyet düzeylerinin düşük, ekonomik sorunlar ve siyasi belirsizliklerin ön planda olduğu tespiti yapıldı. Ankette ayrıca, toplumsal güvenin yeniden inşası ve yönetimde şeffaflık gibi konuların ele alınması gerektiği vurgulandı.
Yaklaşmakta olan Avrupa Parlamentosu seçimlerinden dolayı, katılımcılara sorulan Avrupa Parlamentosu ile ilgili sorularda katılımcıların Avrupa Parlamentosu seçimleri konusundaki ilgi ve bilgi eksikliği göze çarptı. Ankete katılanların sadece yüzde 10.66’sı 2019 senesinde gerçekleştirilmiş olan AP seçimlerinde oy kullanmış olduğunu belirtti.
CMIRS Direktörü Mine Yücel anketi değerlendirdiği açıklamasında, son dönemde yapılan çalışmalarda ülkedeki siyasi güvenin önemli ölçüde azaldığını vurgulayarak, geçmişte güvenilen kurumlardan biri olan cumhurbaşkanlığında yaşanan değişiklik sonrasında güvenin diğer siyasi kurumlar gibi düştüğüne dikkat çekti.
Yücel, ülkenin genel ekonomik ve sosyal sorunlarla boğuştuğu bir dönemde, sosyal güvenin yolsuzluk, rüşvet gibi etkenlerle ciddi bir erozyona uğradığını ifade ederek bu noktada, toplumun birlik ve beraberliğini sağlayacak, güveni yeniden inşa edecek, ortak bir hedef ve vizyon etrafında toplumu birleştirecek lider eksikliğinden bahsetti.
Toplumsal özgüvenin yeniden kazanılabilmesi için ciddi bir sosyal kontrat yenilemesine ve toplum ile devlet kurumları arasındaki güvenin tesis edilebilmesi için adalet duygusunun yerine konulmasına vurgu yapan Yücel, bunun ancak ülke siyasetinin yenilenmesiyle mümkün olabileceğini belirtti. Ancak, mevcut siyasi tabloda bu değişimi gerçekleştirebilecek aktörlerin görünmemesi, Yücel’e göre, tüm siyasi aktörlerin ciddiyetle düşünmesi gereken bir konu olarak değerlendirildi.
Anket sonuçları şöyle:
Ankete katılanların yüzde 87.1’i ülkede işlerin yanlış yönde gittiğini düşünmektedir.
| Toplumda İşlerin Yanlış Gitmesi (%) | |
| Nisan 2017 | 80.38 |
| Temmuz 2017 | 88.82 |
| Ekim 2017 | 72.68 |
| Şubat 2018 | 75.67 |
| Haziran 2018 | 77.9 |
| Eylül 2018 | 85 |
| Aralık 2018 | 81.16 |
| Mart 2019 | 75.58 |
| Haziran 2019 | 80.75 |
| Eylül 2019 | 69.48 |
| Aralık 2019 | 79.36 |
| Mayıs 2020 | 76.74 |
| Haziran 2020 | 76.9 |
| Eylül 2020 | 88.26 |
| Aralık 2020 | 86.63 |
| Mart 2021 | 86.86 |
| Haziran 2021 | 81.55 |
| Eylül 2021 | 89 |
| Aralık 2021 | 93.39 |
| Nisan 2022 | 96.26 |
| Haziran 2022 | 97.42 |
| Eylül 2022 | 94.14 |
| Aralık 2022 | 91.74 |
| Mart 2023 | 95.2 |
| Haziran 2023 | 93.5 |
| Eylül 2023 | 90.3 |
| Aralık 2023 | 87.1 |
Ülkenin En Önemli Sorunu
Katılımcılara göre ülkenin en önemli sorunları sırasıyla
- Ekonomik sorunlar,
- Enflasyon
- Kıbrıs Sorunu
- Yeteneksiz/beceriksiz siyasi liderler
- Yüksek Yaşam Maaliyetleri, ve
- Yolsuzluk’tur.
Son dönemlerde gördüğümüz gibi ekonomik sorunlar toplumun en önemli sorunu olarak öne çıkmaya devam etmiştir. Bu dönemde Kıbrıs Sorunu en önemli 3. Sorun olarak öne çıkmış, yeteneksiz/beceriksiz siyasi liderler, yüksek yaşam maaliyetleri ve yolsuzluk da önemli sorunlar arasında kendilerine yer bulmuşlardır.
Son dönemlerde ekonomik sorunlar, yüksek yaşam maaliyetleri ve enflasyon gibi ekonomi kaynaklı sorunların yanında Kıbrıs Sorunu ve yönetim kaynaklı sorunların ön plana çıkıyor olması ülkedeki yönetim boşluğuna işaret etmekte ve bundan kaynaklı olarak da toplumun çıkış olarak Kıbrıs Sorununun çözümünü görmesine yol açmaktadır.
Ülkede Ekonomik Durum
Yüzde 53.52, 2 sene içerisinde kendi mali durumunun daha kötü olacağını düşünüyor!
Ankete katılanların 53.52%si 2 sene içerisinde kendi ekonomik durumunun daha kötü olacağını, 33.40%ı ise ayni kalacağını belirtmektedir. Şu anki ekonomik durumun çok kötü olduğunu düşünen katılımcıların ekonominin durumunun 2 sene içerisinde ayni kalacağını düşünmesi aslında kötümser bir beklentidir. Gelecekte kendi ekonomik durumunun daha iyi olacağını düşünenlerin oranı ise sadece 13.08%dir.
Yüzde 74.1, 2 sene içerisinde ülkenin ekonomik durumunun daha kötü olacağını düşünüyor!
Ankete katılanların 74.1%i ülke ekonomisinin 2 sene içerisinde daha kötü olacağı, 14.66%sı ise ayni kalacağı beklentisini dile getirmiştir. Ülke ekonomisinin 2 sene içerisinde daha iyi olacağını düşünenlerin oranı ise sadece 11.24%tür.
Mutluluk
| Dönem | Mutluluk (0-10) |
| Mart 2015 | 5.54 |
| Haziran 2015 | 6.20 |
| Eylül 2015 | 5.73 |
| Ocak 2016 | 6.38 |
| Nisan 2016 | 6.81 |
| Temmuz 2016 | 5.81 |
| Ekim 2016 | 5.66 |
| Ocak 2017 | 6.02 |
| Nisan 2017 | 6.27 |
| Temmuz 2017 | 6.42 |
| Ekim 2017 | 6.27 |
| Şubat 2018 | 6.80 |
| Haziran 2018 | 6.59 |
| Eylül 2018 | 5.43 |
| Aralık 2018 | 6.25 |
| Mar 2019 | 6.71 |
| Haz 2019 | 6.64 |
| Eylül 2019 | 6.34 |
| Aralık 2019 | 6.87 |
| Nisan 2020 | 5.20 |
| Mayıs 2020 | 5.64 |
| Haziran 2020 | 6.71 |
| Eylül 2020 | 5.95 |
| Aralık 2020 | 6.41 |
| Mart 2021 | 6.79 |
| Haziran 2021 | 6.50 |
| Eylül 2021 | 5.75 |
| Aralık 2021 | 5.54 |
| Nisan 2022 | 4.37 |
| Haziran 2022 | 4.73 |
| Eylül 2022 | 4.99 |
| Aralık 2022 | 5.23 |
| Mart 2023 | 5.82 |
| Haziran 2023 | 5.34 |
| Eylül 2023 | 5.66 |
| Aralık 2023 | 6.32 |
Eylül 2023’te toplumun mutluluk puanı 10 üzerinden 6.32 olmuştur.
SOSYAL GÜVEN
Sizce genel olarak insanlara guvenilebilir mi yoksa insanlarla iletisimde herzaman cok dikkatli mi olmak gerekir?
| İnsanlarla her zaman çok dikkatli olmak gerekir | Genellikle insanlara güvenilir | ||||||||||
| 00 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | |
| Dönem | Sosyal Güven (0-10) |
| Mart 2015 | 2.49 |
| Haziran 2015 | 1.72 |
| Eylül 2015 | 2.15 |
| Ocak 2016 | 3.17 |
| Nisan 2016 | 2.69 |
| Temmuz 2016 | 2.01 |
| Ekim 2016 | 2.04 |
| Ocak 2017 | 3.50 |
| Nisan 2017 | 2.02 |
| Temmuz 2017 | 3.02 |
| Ekim 2017 | 2.04 |
| Şubat 2018 | 3.49 |
| Haziran 2018 | 3.48 |
| Eylül 2018 | 2.04 |
| Aralık 2018 | 3.85 |
| Mart 2019 | 2.79 |
| Haz 2019 | 2.96 |
| Eylül 2019 | 3.69 |
| Aralık 2019 | 4.43 |
| Mayıs 2020 | 2.04 |
| Haziran 2020 | 2.02 |
| Eylül 2020 | 2.19 |
| Aralık 2020 | 2.79 |
| Mart 2021 | 3.30 |
| Haziran 2021 | 3.69 |
| Eylül 2021 | 3.24 |
| Aralık 2021 | 3.25 |
| Nisan 2022 | 2.94 |
| Haziran 2022 | 3.05 |
| Eylül 2022 | 2.65 |
| Aralık 2022 | 3.09 |
| Mart 2023 | 3.48 |
| Haziran 2023 | 2.17 |
| Eylül 2023 | 2.52 |
| Aralık 2023 | 2.37 |
Bu dönemde sosyal güven oranı 2.37 gibi düşük bir seviyeye gerilemiştir. Toplumda sosyal güven oranlarının gerilemesi hem demokrasi hem de toplumun geleceği adına oldukça düşündürücü bir durumdur.
Yaşanabilirlik Puanı: 10 üzerinden 5.45
Ülkenin yaşanabilirlik puanı bu dönemde 5.45 olmuştur.
| Yaşanabilirlik Puanı (10 üzerinden) | |
| Mart 2019 | 6 |
| Haziran 2019 | 5.93 |
| Eylül 2019 | 5.62 |
| Aralık 2019 | 6.27 |
| Mayıs 2020 | 5.93 |
| Haziran 2020 | 6.28 |
| Eylül 2020 | 5.99 |
| Aralık 2020 | 6.32 |
| Mart 2021 | 6.16 |
| Haziran 2021 | 6.09 |
| Eylül 2021 | 5.10 |
| Aralık 2021 | 4.96 |
| Nisan 2022 | 3.75 |
| Haziran 2022 | 4.25 |
| Eylül 2022 | 4.83 |
| Aralık 2022 | 5.31 |
| Mart 2023 | 5.65 |
| Haziran 2023 | 4.33 |
| Eylül 2023 | 4.91 |
| Aralık 2023 | 5.45 |
Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi
Mart 2023’ten itibaren 4dönemdir Kuzey Kıbrıs’ta demokrasinin işleyişini çok daha detaylı bir şekilde yansıtmaya yarayacak bir Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresini hayata geçirmiş bulunmaktayız. Buna göre Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi, demokrasilerde olması beklenen ve dünyada kullanılan birçok demokrasi endeksinde bulunan başlıklar dikkate alınarak düzenlenmiş, ankete katılanlardan her başlıkta KKTC’ye 10 üzerinden puan vermeleri istenerek oluşturulmuştur.
Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi aşağıdaki başlıkları kapsamaktadır ve ankete katılanların verdikleri puanlar da aşağıda verilmektedir.
| Mart 23
(0-10) |
Haz. 23 | Eylül 23 | Ara
23 |
|
| İnsan Hakları | 4.30 | 4.24 | 3.80 | 4.86 |
| Demokrasinin İşleyişi | 4.18 | 3.63 | 3.26 | 4.27 |
| Gelir dağılımında adalet | 3.85 | 2.69 | 2.48 | 3.52 |
| Ayrımcılığa uğramadan yaşama | 4.02 | 3.47 | 3.54 | 4.59 |
| Kanun önünde herkesin eşit olması | 4.09 | 4.32 | 3.76 | 4.71 |
| Bizleri yönetenlerin hesap verebilirliği | 3.72 | 2.54 | 2.11 | 2.88 |
| Devlet yönetiminde alınan kararların şeffaf olması | 4.10 | 2.71 | 2.24 | 3.02 |
| Barış ve huzur ortamı | 4.52 | 4.5 | 4.69 | 5.37 |
| Düşünce ve İfade özgürlüğü | 4.22 | 4.61 | 4.99 | 5.53 |
| Eğitim | 3.68 | 4.16 | 4.06 | 4.3 |
| Sağlık | 3.02 | 3.28 | 3.21 | 3.23 |
| Çevre koruma | 3.70 | 3.03 | 3.16 | 3.5 |
| Kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yaygınlığı | 4.44 | 4.11 | 4.17 | 5.14 |
| ORTALAMA | 3.99 | 3.64 | 3.50 | 4.22 |
Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi ülkede yeni bir siyaset oluşturmada bir ışık tutması düşünülerek oluşturulmuştur. Dikkat çeken en önemli sonuç her dönemde de karne ortalamasının 5’in altında olmasıdır.
Bu barometreye göre en düşük puan alan başlıklar sırasıyla:
- Bizleri yönetenlerin hesap verebilirliği
- Devlet yönetiminde alınan kararların şeffaf olması
- Sağlık
- Çevre
- Gelir Dağılımında Adalet
- Demokrasinin İşleyişi’dir.
Buradan da görülebileceği gibi katılımcılar, özellikle yönetimde hesap verebilirlik ve şeffaflık eksikliği ile adaletsizlikten yakınmaktadırlar. Çevre, Sağlık ve Demokrasinin İşleyişi de ayni şekilde en düşük puanlar arasındadır.
Kurumlara Güven:
Toplumun en çok güven duyduğu 3 kurum sırasıyla polis, yargı ve medya olmuştur.
En az güven duyulan kurumlar bu dönemde yine ayni kalmış, sadece güvensizlik sıralaması biraz değişmiştir:
- Hükümet
- Cumhurbaşkanlığı
- Meclis
- Siyasi Partiler
Bu dönemde yine siyasi kurumların en az güven duyulan kurumlar olması, ve cumhurbaşkanlığının tekrardan en az güven duyulan kurumlar arasında olması ise ülke siyaseti adına düşündürücüdür.
| Güven Puanı
(Eylül 2020) |
Güven puanı
(Haziran 2022) |
Eylül 2022
0-5 |
Aralık 2022
0-5 |
Mart 2023 | Haz 23 | Eyl 23 | Ara 23 | |
| Cumhurbaşkanlığı | 3,17 | 1.93 | 1.85 | 2,14 | 2.25 | 2.03 | 1.97 | 2.10 |
| Hükümet | 2,50 | 1.61 | 1.82 | 2,02 | 2.17 | 1.76 | 1.77 | 1.94 |
| Meclis | 2,46 | 1.85 | 1.89 | 1,97 | 2.16 | 1.93 | 1.85 | 2.15 |
| Siyasi partiler | 2,11 | 1.84 | 1.97 | 1,95 | 1.87 | 1.83 | 1.80 | 2.20 |
| Polis | 3,31 | 2.89 | 2.79 | 3,17 | 3.31 | 3.04 | 3.38 | 3.59 |
| Yargı | 3,36 | 2.98 | 2.62 | 3,04 | 3.02 | 3.09 | 3.28 | 3.46 |
| Finansal kurumlar | 2,54 | 2.15 | 2.34 | 2.63 | 2.44 | 2.28 | 2.20 | 2.26 |
| Medya | 2,88 | 2,35 | 1.97 | 2.18 | 1.97 | 2.48 | 2.46 | 2.43 |
| Ombudsman | 3,98 | 2,50 | 2.10 | 2.34 | 2.16 | 2.60 | 2.32 | 2.31 |
| Sendikalar | 3,70 | 2,34 | 2.05 | 2.29 | 2.11 | 2.47 | 2.09 | 2.24 |
Kurumlardan Memnuniyet
| Eyl 20 | Haz 22 | Eylül 2022
0-5 |
Aralık 2022
0-5 |
Mart 2023 | Haz 23 | Eyl 23 | Ara 23 | |
| Cumhurbaşkanlığı | 3,10 | 1,92 | 1.86 | 2,18 | 2.15 | 1.97 | 1.94 | 2.11 |
| Hükümet | 2,46 | 1,68 | 1.82 | 2,07 | 2.06 | 1.75 | 1.73 | 1.97 |
| Meclis | 2,47 | 1,89 | 1.92 | 2,15 | 2.09 | 1.94 | 1.83 | 2.08 |
| Polis | 3,11 | 2,82 | 2.72 | 3,10 | 3.10 | 3 | 3.24 | 3.30 |
| Yargı | 3,20 | 2,92 | 2.62 | 2,94 | 2.90 | 3.08 | 3.13 | 3.20 |
| Finansal kurumlar | 2,37 | 2,22 | 2.31 | 2,59 | 2.27 | 2.20 | 2.17 | 2.19 |
| Medya | 2,75 | 2,35 | 1.97 | 2,15 | 1.92 | 2.51 | 2.41 | 2.34 |
| Ombudsman | 3,86 | 2,50 | 2.07 | 2,22 | 2.07 | 2.60 | 2.24 | 2.19 |
| Sendikalar | 3,62 | 2,32 | 2.05 | 2,26 | 2.06 | 2.45 | 2.03 | 2.16 |
En çok memnun olunan kurumlar sırasıyla:
- Polis
- Yargı
- Medya’dır.
En az memnun olunan kurumlar sırasıyla:
- Hükümet
- Meclis
- Cumhurbaşkanlığı’dır.
Avrupa parlamentosu Seçimleri
Bu dönemde, yaklaşmakta olan Avrupa Parlamentosu seçimlerinden dolayı, katılımcılara ayrıca Avrupa Parlamentosu ile ilgili sorular da yöneltilmiştir.
Buna göre ilk gözlemlenen konu anket katılımcıları arasında Avrupa Parlamentosu seçimleri konusundaki ilgi ve bilgi eksikliği olmuştur.
Ankete katılanların sadece 10.66%’sı 2019 senesinde gerçekleştirilmiş olan AP seçimlerinde oy kullanmış olduğunu belirtmiştir.
2019’daki seçimlerde oy kullanmamış olduğunu belirten ve AB vatandaşı olan katılımcılara neden oy kullanmamış oldukları da sorulmuştur.
Buna göre Güneye geçip oy kullanmanın zor olması yanında oy kullanmanın bir etkisi olacağını düşünmemek ve oy kullanabileceğini bilmemek gibi etkenlerin AP seçimlerinde Kıbrıslı Türklerin oy kullanmasının önündeki engeller olduğu ortaya çıkmıştır. 18.22% oranında bir kesim ise kategorik olarak Güneyde oy kullanmaya karşı olduğunu belirtmiştir. Az da olsa 1.21% oranında bir kesim ise sandığa gidip de oy kullanamamış olduğunu belirtmiştir.
2019’da oy kullanmış olduğunu belirten kesimden daha yüksek oranda bir kesim 2024’te oy kullanmayı düşündüğünü belirtmiştir. 
Buna karşılık oy kullanmanın kolaylaştırılması gerekliliği yanında katılımcılar, vereceği oyun bir etkisi olacağına inanma, kendilerini temsil ettiğine inandığı bir aday olması, ve nasıl oy kullanabileceğine dair bilgilendirilme gibi şartların yerine gelmesi durumunda daha yüksek bir oranda oy kullanabileceklerini belirtmişlerdir.
Son olarak ankete katılanların 24.23%ü şu anda AP’da bulunan Sn Niyazi Kızılyürek’i başarılı bulurken, 26.07% başarısız bulduğunu belirtmiş, 49.69% ise bir fikir sahibi olmadığını ortaya koymuştur. Bu da göstermektedir ki Kıbrıslı Türklerin çok daha yoğun bir şekilde Avrupa Birliği ve Avrupa Parlamentosu konularında bilgilenmeleri gerekmektedir.
