Kazakistan’ın başkentinde 20-21 Haziran’da Astana görüşmelerinin 20. turu yapıldı. Rusya, Türkiye ve İran, görüşme sonunda ortak bildiri kabul etti.
Üçlü ortak bildiriye göre Rusya, Türkiye ve İran, Ankara ile Şam arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yönelik yol haritası hazırlamak ve İdlib’deki gerilimi azaltmak için aktif çabalarına devam edecek.
20. tur görüşmelerinde Rusya, Türkiye, İran ve Suriye’nin savunma bakanlıkları ve istihbarat servisleriyle koordinasyon içinde Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesine yönelik yol haritası hazırlama sürecinin ele alındığının belirtildiği ortak bildiride, “Dışişleri bakanlarının 10 Mayıs 2023’te ve savunma bakanlarının 25 Nisan 2023’te Moskova’da yaptığı dörtlü toplantıda varılan mutabakatların hayata geçirilmesi için bu yöndeki aktif çabaların sürdürülmesinin önemi vurgulandı” denildi.
Bildiriye göre İdlib gerilimi azaltma bölgesindeki durumu etraflıca istişare eden taraflar, insani durum da dahil bölgedeki durumun sürdürülebilir şekilde normalleşmesi için çabaları sürdürme konusunda mutabakat sağladı. Üç ülkenin bakan yardımcıları, İdlib’le ilgili tüm mevcut anlaşmalar eksiksiz olarak yerine getirilerek sahada sükunetin korunması gerektiğinin altını çizdi.
‘Terörle ve ayrılıkçı planlarla mücadelede işbirliği’
Taraflar, Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü bozmayı amaçlayan ve komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden “sınır ötesi saldırılar ve sızmalar da dahil terörle ve ayrılıkçı planlarla” mücadelede işbirliğini sürdürme kararlılıklarını vurguladı.
Sivil altyapı tesislerine ve yerlerinden olan Suriyelilerin kaldığı kamplara yönelik saldırılar da dahil Suriye’nin çeşitli bölgelerinde farklı isimlerle faaliyet yürüten “terör örgütlerinin ve onlarla bağlantılı grupların” eylemlerini kınayan taraflar, Suriye’nin kuzeyiyle ilgili tüm anlaşmaların eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerektiğini kaydetti.
Bir sonraki zirve Rusya’da
19 Temmuz 2022 tarihli Üçlü Zirve Ortak Bildirisi’nde kararlaştırıldığı gibi Rusya, Türkiye ve İran liderleri arasındaki bir sonraki zirvenin Rusya’da düzenleneceğine dair mutabakatın da anımsatıldığı bildiride, Astana görüşmelerinin 21. turunun 2023’ün ikinci yarısında yapılması konusunda anlaşmaya varıldığı ifade edildi.
Türkiye Dışişleri’nden açıklama
Türkiye Dışişleri Bakanlığı da yayımlanan ortak bildiriye dair bir açıklama yaptı. Açıklama şöyle:
“Ortak Bildiri’de taraflar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü taahhütlerine, Astana Süreci’nin Suriye meselesinin barışçı çözümünde öncü rolüne vurgu yapmış, sınır ötesi saldırılar ve sızmalar dahil olmak üzere, komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı mücadeledeki kararlılıklarını kaydetmişlerdir.
Taraflar, Suriye’de faaliyet gösteren terör örgütlerinin farklı isimler ve uzantılar altında artan varlığı ve saldırılarını kınamış, terörle mücadele bahanesiyle hayata geçirilmeye çalışılan gayrı meşru, sözde “öz yönetim” teşebbüslerinin kabul edilemez olduğunu kaydetmiş, Suriye’nin kuzey doğusundaki ayrılıkçı yapının ihlallerini kınamış, bu girişimler dahil olmak üzere terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin eylemlerinden duyulan rahatsızlığı ifade etmişlerdir. Suriye’nin kuzeyine ve ayrıca İdlip’e ilişkin tüm düzenlemelerin fiilen uygulanmasının önemine dikkat çekmişlerdir.
Taraflar, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı uyarınca, Suriye ihtilafında siyasi çözüm sürecinin ilerletilmesine bağlılıklarını teyit etmiş, bu çerçevede, Anayasa Komitesi’nin müteakip turunun biran evvel gerçekleştirilmesi hususunda çağrıda bulunmuşlardır.
Taraflar, 6 Şubat depremlerinin yarattığı ağırlaşan insani durumdan duyulan endişeyi dile getirerek, insani yardımların Suriye’nin bütününe yönelik olarak kesintisiz bir şekilde sürdürülmesinin önemini vurgulamış, bu bağlamda BM sınır ötesi mekanizmasına ilişkin 2672 sayılı BMGK kararı temelinde insani yardımların artırılarak devamının önemine vurgu yapmışlardır.
Taraflar, Suriyelilerin ülkelerine güvenli, gönüllü ve onurlu geri dönüşlerinin sağlanması için Suriye içinde gerekli koşulların oluşturulmasının ve bu dönüşlerin kolaylaştırılmasının gerekliliğini kaydetmişlerdir.
Toplantı vesilesiyle, Astana Süreci’nin gözlemci üyeleri ve BM kuruluşları ile ikili görüşmeler de yapılmıştır.”