Geri çevrilen bu ürünlere, Türkiye’ye geri dönüşte ne yapıldığı da tartışma konusu oldu.
CHP, bu ürünlerin ‘iç piyasaya sürülüp sürülmediği’ sorusunu Meclis gündemine taşıdı.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın BBC Türkçe’ye yaptığı yazılı açıklamaya göre, ulusal mevzuata uygun olmayan ürünlerin Türkiye’ye girişine izin verilmiyor.
Buna karşın uzmanlar ve Sivil Toplum Kuruluşları (STK)’lar bakanlıktan gıda ürünlerindeki denetimleri artırmasını ve bu denetimlerle ilgili şeffaflık talep ediyor.
PESTİSİT NEDENİYLE İADE EDİLEN ÜRÜNLERDE ÜÇ KAT ARTIŞ
AB, gıda ve yem ticaretinde kamu sağlığını korumaya yönelik olarak paydaşlarını bilgilendirmek için Gıda ve Yemler İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) adında bir portal kullanıyor. Bu portalda ilgili ürüne, kaynak ülkesine ya da bildirim çeşidine göre aramalar, tarihe göre daraltılarak yapılabiliyor.
BBC Türkçe’nin analizine göre 2021’de Türkiye kaynaklı gıda ve yem ürünlerine ilişkin toplam 563 bildirim yayımlandı. Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği 2021’de 372 parti ürünün çoğunluğu pestisit kalıntıları nedeniyle AB sınır kapılarında reddedilerek Türkiye’ye iade edildiğini açıkladı.
Buğday Derneği’ne göre 2018’de 113, 2019’da 98, 2020’de 194 parti üründe limitlerin üstünde pestisit tespit edildi.
RASFF tarafından hazırlanan en güncel yıllık rapor olan 2020 analizinde, ilgili dönemde en fazla bildirimin yapıldığı kategorinin meyve ve sebzeler olduğu belirtiliyor. Bunda temel etkense Bulgaristan sınırında Türkiye’den gelen ürünlerle ilgili pestisit kalıntıları bildirimlerinde yaşanan artış. Rapor Bulgaristan’ın bu nedenle en sık bildirim yayımlayan ülke olduğunu not ediyor.
ÜRÜNLERE NE OLDU?
Tarım ve Orman Bakanlığı, iade edilen ürünlerin piyasaya mevzuata aykırı bir şekilde sunulmadığını söylüyor.
Bakanlığın BBC Türkçe ile paylaştığı açıklamanın tamamı şu şekilde:
“Ülkemizden ihraç edilen ve herhangi bir nedenle (pestisit kalıntısı veya karantina zararlısı nedeniyle veya ticari anlaşmazlık nedeniyle veya başka nedenlerle) ülkemize geri dönen ürünlerde geri dönme sebebi de dikkate alınarak 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 34’üncü maddesi 8’inci fıkrası kapsamında resmi kontroller yapılmaktadır. Ülkemiz giriş gümrüğünde üründen numune alınmakta, geri dönen ürün taze meyve ve sebze ise hem karantina zararlısı (bitki sağlığı) ve hem de pestisit kalıntısı (gıda güvenilirliği) yönüyle kontrol edilmekte, Ülkemiz Mevzuatı’na uygun olmayan ürünlerin yurda girişine izin verilmemektedir.
Gıda ve Yemde Hızlı Alarm Bildirimi (RASFF) kapsamında Avrupa Birliğinden alınan bildirimler; Bakanlığımız Ulusal Temas Noktaları tarafından birebir takip edilmekte olup gelen bildirimler ivedilikle incelenmekte ve hata kaynağının tespitine yönelik çalışmalar başlatılmaktadır. Bakanlığımızca yapılan çalışmalar komisyona iletilmektedir. Bildirim alan üretici/ihracatçı ve bildirime konu ürünlere yönelik resmi kontroller de arttırılmaktadır.”
Yani iade edilen ürünler Türkiye’deki mevzuata uygun değilse imha ediliyor. Ancak tonlarca gıdanın bu şekilde imha edilmesi şiddetlenen gıda krizi uyarılarının eşliğinde oldukça tartışmalı bir konu haline geliyor.