ABD’nin asker çekmeye başlamasının ardından Afganistan hükümeti çökmenin eşiğinde. Taliban’ın bu sabah başkent Kabil’i kuşatmasından saatler sonra, Devlet Başkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk ettiği haberi geldi. Saatlerdir Kabil dışında bekleyen Taliban güçlerinin ise ‘yağmayı engelleme’ gerekçesiyle kente girmeye başladığı belirtildi.
‘EŞREF GANİ TACİKİSTAN’A GİTTİ’
Reuters’a açıklama yapan üst düzey bir Afganistan İçişleri Bakanlığı yetkilisi ‘Devlet Başkanı Eşref Gani’nin Tacikistan’a gittiğini’ öne sürdü. İddia kısa süre sonra Afganistan Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah tarafından doğrulandı.
Abdullah, Gani’nin ülkeden gittiğini belirttiği Facebook paylaşımında halktan sakin olmalarını istedi; Taliban’a da Kabil’e girmeden önce görüşmeler için vakit tanıma çağrısında bulundu. Abdullah’ın yayınladığı videoda ise Gani’yi ‘eski devlet başkanı’ olarak nitelemesi dikkat çekti. Abdullah, mevcut durumdan Gani’yi sorumlu tuttu.
‘YAĞMAYI ENGELLEME’ GEREKÇESİYLE KABİL’E GİRDİLER
Gani’nin ülkeyi terk ettiği haberinden kısa süre sonra ise Taliban sözcüsü militanlara kente girme emri verdiklerini açıkladı. Gerekçe olarak da, çok sayıda polis ve güvenlik gücünün kaçması sonrasında yağma olaylarının engellenmesi gerekliliği gösterildi. Bu açıklamanın ardından Kabil’in bazı noktalarından silah sesleri geldiği belirtilse de, geniş çaplı bir çatışma haber gelmiş değil.
‘İKTİDAR PAYLAŞIMI OLMAYACAK’
Kabil’e girme kararının ardından, Reuters’a konuşan iki Taliban yetkilisi ‘bir geçiş hükümeti olmayacağını ve iktidarı paylaşmayacaklarını’ söyledi.
İDDİA: TALİBAN BAŞKANLIK SARAYI’NI ELE GEÇİRDİ
İki Taliban komutanı ise devlet başkanlığı sarayını ele geçirdiklerini açıkladı. Bu iddiaya henüz Afganistan hükümetinden doğrulama gelmedi.
ABD’DEN HAVALİMANINDAKİ VATANDAŞLARINA UYARI
ABD’nin Afganistan Büyükelçiliği ise tahliyelerin sürdüğü Kabil Uluslararası Havalimanı’nındaki güvenlik durumuyla ilgili bir uyarı yayınladı. Elçiliğin internet sitesinden yapılan uyarıda, havalimanında ateş açıldığına dair haberler geldiği belirtilerek Amerikan vatandaşlarından güvenli yerlere gitmeleri istendi.
RUSYA: İŞBİRLİĞİNE HAZIRIZ AMA YASAL OTORİTE OLARAK TANIMIYORUZ
Öte yandan, Rusya’nın Kabil Büyükelçiliği’nden yapılan açıklamada, Moskova’nın Afganistan’daki geçiş hükümetiyle işbirliği yapmaya hazır olduğu belirtildi. Bununla birlikte, Rus Dışişleri Taliban’ı Afganistan yeni yasal otoritesi olarak tanımadıklarını vurguladı. Bakanlık, Gani’nin Rusya’ya gitmesini olası görmediklerini de belirtti. Taliban’ın başkent Kabil’i kuşattığı bu sabahtan itibaren Afganistan’da yaşanan gelişmeler özetle şöyle:
İÇİŞLERİ BAKAN VEKİLİ: KABİL’E SALDIRILMAYACAK
Afganistan İçişleri Bakan Vekili Abdül Sattar Mirzakval, “İktidar, bir geçiş hükümetine barışçıl şekilde devredilecek. Kabil’in güvenliğini güvenlik güçleri garanti altına alacak” dedi. Tolo ajansına konuşan Mirzakval, “Kabil’e saldırılmayacak” diye konuştu. AP ajansına konuşan bir yetkili ise Taliban müzakerecilerinin başkanlık sarayına iktidar devri için gitmekte olduğunu öne sürdü.
TALİBAN: BARIŞÇIL GEÇİŞİ BEKLİYORUZ
Taliban sözcüsü Suheyl Şahin BBC’ye yaptığı açıklamada, “Barışçıl bir iktidar geçişini bekliyoruz” ifadelerini kullandı. “Birkaç gün içinde barışçıl iktidar geçişi istiyoruz” diyen sözcü, “İkincisi, halktan normal faaliyetlerine geri dönmelerini istiyoruz. Üçüncüsü, Kabil yönetimi veya yabancı güçlerle çalışanlardan intikam alınmayacak” dedi.
‘DİPLOMATLAR RİSK ALTINDA DEĞİL’
Taliban sözcüsü, “Bütün elçiliklerin çalışmalarını sürdürmesini istiyoruz. Diplomatlar için bir risk olmayacak. Hepsi, geçmişte yaptıkları işe devam etmeli” ifadelerini kullanırken, Devlet Başkanı Eşref Gani ve diğer liderlere de kendileriyle çalışma çağrısı yaptı. Şahin, ‘tüm Afganların katılacağı, kapsayıcı bir Afgan hükümeti arayışında olduklarını’ savundu.
KADIN HAKLARI AÇIKLAMASI
Taliban sözcüsü, “Kadın haklarına saygı göstereceğiz” derken, “Politikamız, bütün kadınların eğitime ve işe erişimi olması, hicab takması yönünde” ifadelerini kullandı. Sözcü, ‘kadınların evden yalnız çıkmalarına izin verileceğini’ belirtti.
‘MEDYADA ELEŞTİRİYE İZİN VERİLECEK AMA KARAKTER SUİKASTI YAPILMAMALI’
Şahin, medyanın herkesi eleştirmesine izin verileceğini ama ‘karakter suikastı yapılmaması gerektiğini’ söyledi.
Taliban sözcüsü, idam, recm veya uzuv kesme gibi katı şeriat kurallarının uygulanmasının mahkemelere bırakılacağını belirtti.
‘ESKİ İÇİŞLERİ BAKANI GEÇİŞ HÜKÜMETİNE LİDERLİK EDECEK’
Reuters ajansına konuşan üç diplomatik kaynak ülkenin eski içişleri bakanlarından olan ve ABD’de yaşayan akademisyen Ali Ahmed Celali’nin, geçiş hükümetine başkanlık edeceğini söyledi.
Bu gelişmelerden hemen önce Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani’nin, ABD’nin Afganistan Temsilcisi Zalmay Halilzad ve üst düzey NATO yetkilileriyle görüşme halinde olduğu belirtilmişti.
‘KABİL’İN DIŞINDA BEKLEMELERİ TALİMATI VERİLDİ’
Taliban, kuşatma haberinin ilk dakikalarında Kabil’e girmeyeceklerini duyurdu. Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, savaşçılara başkentin dışında kalma emri verildiğini açıkladı. Twitter’dan yapılan açıklamada, “Geçiş sağlanana dek, Kabil’in güvenliğinden Afgan hükümeti sorumludur” denildi.
Reuters ajansına konuşan bir Taliban sözcüsü “Kimseden intikam almak istemiyoruz. Hükümette ve orduda çalışan herkes affedilecek” dedi. Sözcü, Afgan sivillere ülkelerinden kalma ve korku nedeniyle Afganistan’ı terk etmeme çağrısı yaptı. Sözcü, Afganistan hükümetiyle ‘Kabil’in barışçıl şekilde teslim olması’ için görüşmeler yaptıklarını da açıkladı.
Reuters’a ayrıca açıklama yapan bir Taliban yetkilisi “Kontrolü ele geçirirken tek bir masum Afgan sivilin yaralanmasını veya öldürülmesini istemiyoruz ama ateşkes ilan etmedik” ifadelerini kullandı. Yetkili, “Afgan güçleri şu an ateşi kesmeli ve tüm siviller ile yabancıların çıkmasına izin vermeli. Taliban savaşçılarından, Kabil’in giriş noktalarında durmaları istendi. Mücahitler Kabil’de kimseyi öldürmedi veya yaralamadı” dedi.
‘KADINLARDAN GÜVENLİ BÖLGEYE GİTMELERİ İSTENECEK’
Doha’daki müzakerelere katılan bir Taliban lideri, militanlara şiddetten kaçınma emri verildiğini ve kentten çıkmak isteyen
herkese güvenli geçiş izni verileceğini söyledi. Yetkili, kadınlardan da güvenli bölgelere gitmelerinin isteneceğini söyledi.
ABD PERSONELİ KABİL HAVALİMANI’NDAN ÇALIŞIYOR
Reuters’a konuşan bir ABD’li yetkili, ülkede kalan ‘çekirdek’ ekibin şu an Kabil havalimanından çalıştığını söyledi. Bir NATO yetkilisi ise bazı AB personelinin güvenli bir yere götürüldüğünü söyledi.
20 yıllık işgaline apar topar son vererek Taliban’ın ilerleyişinin önünü açan ABD, Afganistan’daki personelinin tahliyesine bu sabah başladığını açıklamıştı. Amerikan basını, Kabil’in Vezir Akbar Han bölgesinde bulunan elçilikteki personelin helikopterler ile havalimanına taşındığını yazdı. CNN televizyonu, ABD’nin ülkedeki personelinin tamamını 72 saat içinde tahliye edeceğini duyurdu.
İngiliz basını İngiltere Büyükelçisinin de ülkeyi bu akşam (pazar) terk edeceğini yazarken, İranlı bir yetkili Kabil elçiliklerinin pazartesi tahliye edileceğini söyledi.
MEZAR-I ŞERİF VE CELALABAD 12 SAATTEN KISA SÜREDE TALİBAN KONTROLÜNE GEÇTİ
Afganistan’daki ilerleyişini yaklaşık 10 gündür sistematik olarak sürdüren Taliban, bu sabah itibarıyla başkent Kabil dışındaki bütün kilit kentleri ele geçirmişti. Kabil’in kuzeybatısındaki Mezar-ı Şerif’in dün gece Taliban kontrolüne geçmesinin ardından, bu sabah erken saatlerde Celalabad da tek bir kurşun sıkılmadan ‘düştü’.
‘SİVİLLERİN GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN TESLİM OLDULAR’
Taliban güçlerinin Kabil’in doğusundaki Nangarhar vilayetinin başkenti olan Celalabad’a bu sabah girmesinin ardından yerel güçlerin teslim olduğu belirtildi. Reuters’a konuşan yerel bir yetkili, “Celalabad’da şu an çatışma yok çünkü vali Taliban’a teslim oldu. Sivillerin hayatını kurtarmanın tek yolu Taliban’a izin vermekti” dedi. Afgan milletvekili Abas Ebrahimzada ise AP ajansına açıklamasında, önce ordunun teslim olduğunu, bu durumun da hükümet yanlısı milislere teslim olmaktan başka bir şans bırakmadığını söyledi. Taliban’ın bu anlaşmayla, hükümet yetkililerine ve güvenlik güçlerine Celalabad’dan güvenli çıkış garantisi verdiği de gelen haberler arasında.
CELALABAD VALİSİ YÖNETİMİ TESLİM EDERKEN GÖRÜNTÜLENDİ
Gazeteci Tarık Gaznival ise vilayet valisinin kontrolü Taliban’a teslim ederken çekilmiş fotoğraflarını paylaştı.
MERKEZİ HÜKÜMETİN SIKIŞTIĞI KABİL’DE YÜZ BİNLERCE SİVİL VAR
Celalabad’ın ‘düşmesi’, Kabil’in doğuyla bağlantısının kesilmesi ve Taliban’ın Afganistan’ı Pakistan’a bağlayan yolları ele geçirmiş olması anlamına geliyor.
TALİBAN’DAN YABANCILARA GÜVENLİK TAAHHÜDÜ
Taliban ise dün gece geç saatlerde yaptığı açıklamada, hızlı ilerlemelerinin ‘Afgan halkı tarafından kabul edildiklerini gösterdiğini’ savundu; hem Afganlara hem de yabancılara ‘güvende oldukları’ mesajını verdi. Açıklamada, diplomat ve yardım görevlilerinin hiçbir sorun yaşamayacağı savunuldu.
KATAR’DAN BARIŞÇIL GEÇİŞ ÇAĞRISI
Afganistan’da hükümet güçleri ile Taliban arasında arabuluculuk yapan Katar’dan iktidarın barışçıl şekilde devredilmesi çağrısı geldi. Açıklamada, güvenlik ve istikrarı sağlayacak şekilde kapsayıcı bir siyasi çözüm çağrısı yapıldı.
KABİL’DEN TİCARİ UÇUŞLAR DURDURULDU
Reuters ajansına konuşan bir NATO yetkilisi, Kabil Havalimanı’dan tüm ticari uçuşların askıya alındığını söyledi. Buna göre, havalimanında bekleyen kişiler askeri uçaklarla tahliye edilecek. Birleşik Arap Emirlikleri ise Fransa, İngiltere, AB, Kanada, Avustralya, ABD, Almanya ve Mısır’ın diplomatik tahliyesi için havalimanlarını açtığını duyurdu.
‘TALİBAN, AFGANİSTAN İSLAMİ EMİRLİĞİ’Nİ İLAN ETMEYE HAZIRLANIYOR’
Bir Taliban yetkilisi, Afganistan’da ‘İslami Emirlik’ ilan etmeye hazırlandıklarını söyledi. Yetkili, açıklamanın kısa süre içinde Kabil’deki başkanlık sarayından yapılacağını öne sürdü.
Kaynak: Duvar